बोर्डका सिइओ श्रेष्ठको कार्यकाल सकियो, नयाँ नियुक्ति हुन अझै एक महिना लाग्ने

राजधानी समाचारदाता
काठमाडौ १३ कातिक
नेपाल पर्यटन बोर्डको प्रमुख कार्यकारी निर्देशक प्रचण्डमान श्रेष्ठको ४ वर्षे कार्यकाल सोमबारबाट समाप्त हुँदै छ । बोर्डको ४ वर्षे कार्यकाल पुरा गरेका श्रेष्ठ विगत ३५ वर्षदेखि पर्यटन क्षेत्रमै तल्लिन व्यत्तित्व हुन । यसअघि हुने गरिेका राजनीतिक नियुक्तिै आधारमा श्रेष्ठले ६४ सालबाट बोर्डको नेतृत्व सम्हालेका थिए ।
विगत १२ वर्ष अघि सरकारले मुलुकको पर्यटन उद्योगको प्रवद्र्धनमा नीजि व्यवसायीको भूमिकालाई विशेष प्राथमिक्ता दिनुपर्छ भन्ने मान्यताका आधारमा सन १९९८ मा तत्कालिन पर्यटन विभागलाई खारेज गरि नीजि-सरकारी साझेदारीको अवधारणमा नेपाल पर्यटन बोर्ड स्थापना गरेको हो । बोर्डमा नयाँ सिइओ छनौट गर्न बोर्डले निजी क्षेत्रबाट धुर्वनारायण श्रेष्ठ गणेश सिम्खडा र ङिमी शेर्पा सहितको ३ सदस्य छनोट समिति बनाएको छ । सो समितिले नयाँ कार्यकारी खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट छान्न गत ६ कात्तिकसम्म आवेदन खुलाएको थियो । सो समय भित्र १८ जनाको आवेदन परेको पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले जनाएको छ ।
बोर्डको नयाँ सिइओकालागि खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट आवेदन दिनेहरुमा बोर्डकै बरिष्ठ निर्देशक देखि मन्त्रालयमा सह सचिव व्यवसायी एवं पर्यटन विद्हरु रहेका छन ।
छनोट समितिले आवेदन दिने म्याद सकिएको १५ दिनभित्र ३ जानको नाम सिफारिस गर्ने छ । एक जना सिइओ पदपुर्ति गर्न गत २ असोजमा ३५ दिने सूचना सार्वजनिक गरिएको थियो । पर्यटन बोर्डका सिइओको तलब भक्ता एवं अन्य सुविधा वार्ताबाट तय हुने बोर्डको नियमावलीमा उल्लेख छ ।
यसैगरि सिइओका जिम्मेवारी बोर्डको वार्षिक कार्य योजना बनाउने एवं कार्यान्वयन गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपालको प्रवद्र्धन गर्न रणनीति तथा कार्यक्रम बनाउने नयाँ पर्यटकीय गन्तब्यस्थलको खोजी एवं विकास गर्ने सरकार र अन्य निकायसँग समन्वय गर्ने लगायतका छन ।
मन्त्रालयका सह सचिव एवं प्रवक्ता हरिप्रसाद बस्यालले नयाँ सिइओ छनोट गर्न गठन भएको तीन सदस्य छनोट समितिले गरेको निणर्यकै आधारमा नयाँ नेतृत्व चयन हुने बताए । छनोट समितिले गरेको कार्यका बारेमा थाहा नपाउन्जेल मन्त्रालयले केही गर्न नमिल्ले जानकारी गराउँदै उनले अहिले मन्त्रालयको तर्फबाट कुनै प्रकि्रया अघि नबढेको बताए ।
नयाँ सिइओ छनोट समितिका सदस्य धुर्बनारायण श्रेष्ठले अहिलेसम्म १८ जनाको आवेदन परेको जानकारी गराउँदै सिइओ छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी हुने दावी गरे । अन्तिम आवेदन दिने म्याद सकिएको १५ दिन भित्रमा नयाँ सिइओ छनोट गर्ने लक्ष्यकासाथ काम अघि बढिरहेपनि बीचमा तिहार र छठ पर्व परेकाले केही दिन ढिलो हुने जानकारी गराउँदै श्रेष्ठले भने ु खुल्ला प्रतिस्पर्धामा आएका मध्ये जो राम्रो छ उसैलाई छान्ने छौंु । उनले आफुहरु कुनैपनि राजनीनिक दबावमा नपर्ने पनि स्पष्ट पारेका छन ।
पर्यटन व्यवसायी एवं सरोकारवालाहरुले नेपाल पर्यटन बोर्डको आगामी नयाँ प्रमुख कार्यकारी निर्देशक सिइओ छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी एवं व्यवहारिक हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन ।
पर्यटन बोर्डको नयाँ नेतृत्व छनोटमा कुनै राजनीनिक हस्तक्षेप हुन नहुनेमा जोड दिँदै उनीहरुले आगामी प्रमुख कार्यकारी छनोट प्रकि्रया राम्रो नभए मुलुकको पर्यटन क्षेत्र थप धरासायी हुने बताएका छन ।
विगत १२ वर्ष अघि सरकारले मुलुकको पर्यटन उद्योगको प्रवद्र्धनमा नीजि व्यवसायीको भूमिकालाई विशेष प्राथमिक्ता दिनुपर्छ भन्ने मान्यताका आधारमा सन १९९८ मा तत्कालिन पर्यटन विभागलाई खारेज गरि नीजि-सरकारी साझेदारीको अवधारणमा नेपाल पर्यटन बोर्ड स्थापना गरेको जानकारी गराउँदै उनीहरुले आगामी बोर्डको नयाँ नेतृत्व छनोट प्रकि्रया पनि सोही अवधारणा अनुसारको हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन ।
पर्यटन मन्त्रालयका पूवं सचिव एवं पर्यटन बोर्डका संस्थापक अध्यक्ष दीपेन्द्र पुरुष ढकालले आगामी नयाँ नेतृत्व छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी र व्यवहारिक हुनुपर्ने बताए । मुलुको पर्यटन प्रवद्र्धनको अभियानमा एक स्वायत्त पूर्व अधिकार प्राप्त संस्थाको परिकल्पनाकासाथ नेपाल पर्यटन बोर्ड स्थापना भएको भएपनि अहिले बोर्ड सो परिकल्पना विपरित साचालन भइरहेको दावी गर्दै उनले अहिले बोर्डमा राजनीतिक चलखेख एवं हस्तक्षेप बढेको बताए ।

नक्कली भ्याट बिल प्रकरणमा ठूला व्यापारिक घरानासमेत मुछिए,(४३७ फर्मको विवरणसहित)

काठमाडौं, कात्तिक १४- नक्कली भ्याट बिल प्रयोग गर्ने ठूला व्यापारिक घरानासहित सरकारले ४ सय ३७ व्यापारिक फर्मको नाम सार्वजनिक गरेको छ। अर्थ मन्त्रालयले आइतबार उपलब्ध गराएको विवरणमा चौधरी ग्रुप, गोल्छा अर्गनाइजेसन, जगदम्बा, दुगडजस्ता प्रतिष्ठित र बढी राजस्व तिर्ने समूहअन्तर्गतका व्यावसायिक फर्मसमेत छन्।
भाटभटेनी डिपार्टमेन्ट स्टोर, विश्वकर्मा सिमेन्ट, मारुती सिमेन्ट, मोरङ अटो वर्क्स, बामा मोटर्स, बरुण डेभलपर्स, रसुवा कन्स्ट्रक्सन, युनाइटेड बिल्डर्स, सिटिसिई/कालिका जेभी, चमेलियाजस्ता चल्तीका कम्पनीको नाम पनि विवरणमा छ।
राष्ट्रिय सूचना आयोगले 'सूचनाको हकसम्बन्धी कानुनका आधारमा' निर्देशन दिएपछि अर्थसचिव कृष्णहरि बाँस्कोटाले नक्कली भ्याट बिल प्रयोग गरी राजस्व छली गर्ने व्यापारिक फर्महरूको नाम सार्वजनिक गरेका हुन्। विवरणमा ती फर्मले छलेको भ्याट रकम भने खुलाइएको छैन।
पत्रकार तथा फ्रिडम फोरमका अध्यक्ष तारानाथ दाहालले सूचनाको हकसम्बन्धी कानुनलाई आधार बनाउँदै उक्त विवरण सार्वजनिक गर्न आयोगमा उजुरी दिएका थिए। त्यसअघि अर्थसचिवकहाँ गएर विवरण माग्दा पनि नपाएपछि उनी आयोग पुगेका हुन्।
सार्वजनिक विवरणमा नक्कली भ्याट बिल प्रकरणमा मुछिएका सबै व्यावसायिक फर्मको नाम भने परेको छैन। यसमा ४ सय ३७ फर्ममात्र समेटिएका छन्। विभागले हालसम्म ५ सय १८ फर्मलाई शंकास्पद मानी अनुसन्धान गरिरहेको छ।
विभागले असोज मसान्तसम्म ३ सय ६५ फर्मको विवरण हेरी ३ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ कर निर्धारण गरेको छ। यसमध्ये भ्याट १ अर्ब ९१ करोड, आयकर १ अर्ब ५० करोड र अन्तःशुल्क २ करोड छ। विवरणमा हालसम्म कति फर्मको अनुसन्धान पूरा भयो, कति कर निर्धारण गरियो र क-कसले तिरे खुलाइएको छैन।
अर्थसचिव बाँस्कोटाले आयोगको निर्देशनका आधारमा 'केही मात्र विवरण उपलब्ध गराएको' बताए।
'सूचना आयोगको निर्देशनका कारण हामीले केही सूचनामात्र उपलब्ध गराएका हौं,' उनले नागरिकसँग भने, 'छलिएको रकम, अनुसन्धान विधि र भविष्यमा यस्ता छली नियन्त्रण गर्ने उपाय सार्वजनिक गर्न मिल्दैन, सूचना आयोगले समेत यी विवरण सार्वजनिक गर्न हामीलाई बाध्य पारेको छैन।' दाहालले नक्कली भ्याट बिल प्रयोग गरी राजस्व छली गर्ने व्यापारिक फर्मको नाम उपलब्ध गराउन माग गर्दै जेठ २ गते अर्थ मन्त्रालयमा निवेदन दिएका थिए। अर्थले सुनुवाइ नगरेपछि अर्थसचिवकहाँ पुगेको, तर त्यहाँबाट पनि सूचना नपाएको दाहालले बताए। त्यसपछि उनले सूचना आयोगमा निवेदन दिए। आयोगले तीन दिनभित्र सूचना दिन निर्देशन दियो, तर कार्यान्वयन भएन।
'मैले यसविरुद्ध आयोगमै पुनरावेदन दिएँ,' उनले भने, 'नक्कली भ्याट बिलमार्फत् १० अर्ब रुपैयाँ राजस्व छली गर्ने व्यापारिक घरानाहरूको नाम सबैले थाहा पाउनुपर्छ भनी यो पहल गरेको हुँ।'
आयोगले १५ दिनभित्र विवरण सार्वजनिक गर्नू भनी असोज २७ गते निर्देशन दिएको थियो.
अनुसन्धान कसरी सुरु भयो?
विभागले अघिल्लो वर्ष फागुन १३ एक मोबाइल आयातकर्ता फर्मको कारोबार शंकास्पद लागेर बिलविजक हेर्दा पछिको मितिमा जारी भएको भ्याट बिल फेला पर्‍यो। सामान बेचेको दिनभन्दा १३ दिनपछिको मिति राखेर भ्याट बिल काटेको फेला परेपछि विभागले नक्कली कारोबार भएको शंका गरेको थियो। त्यसको १० महिनापछि मंसिरमा पुतलीसडकस्थित एक फर्ममा विभागले छापा मार्दा २ सय फर्मका भ्याट बिल फेला परे। त्यसपछि विभागले तत्कालै अनुसन्धान टोली बनाएर छानबिन थाल्यो। यस क्रममा विभिन्न नाममा भ्याटमा दर्ता भई सक्कली भ्याट बिल छापेर त्यसमा नक्कली कारोबार गरेको पाइयो। यसमा ठूला व्यावसायिक घरानाहरू पनि सामेल रहेको अनुसन्धानबाट देखियो।
व्यावसायिक मर्यादा पनि भएन
विभागले अनुसन्धान गर्ने क्रममा राजस्व छलीका नयाँ-नयाँ रूप फेला परेका छन्। पछिल्लो अनुसन्धानले आफूले चिनेका व्यवसायीका फर्मको नाममा नक्कली भ्याट बिल छाप्ने गरेको फेला परेको छ।
नक्कली भ्याट बिल प्रकरणमा अनुसन्धान गरिरहेको विभाग र मातहतका कार्यालयले गरेको अनुसन्धानमा ठूला घरानाले व्यावसायिक धर्मविपरीत साना र चिनेका व्यापारीको नाममा रहेको फर्मको नक्कली बिल छाप्ने र त्यसबाट कारोबार भएको देखाउने गरेको फेला परेको छ।
अनुसन्धान अधिकारीहरूका अनुसार ठूला घरानाले साना व्यापारीहरूको नाममा रहेको फर्मको नक्कली बिल छापेर त्यसमार्फत् सामान किनेको देखाएका छन्। यही माध्यमबाट उनीहरूले आयकर छल्ने गरेका छन्।

पाँच दिन कष्ट, एक लाख घुस, बल्ल अमेरिका

 काठमाडौं, कात्तिक १३- अमेरिका जान त्रिभुवन विमानस्थल पुगेकी डेचेन शेर्पासँग रकम असुलीमा संलग्न अध्यागमनका कर्मचारीलाई कार्बाही गर्न  पीडित पक्षधरले आज अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा निवेदन दर्ता गरेको छ। नेपाल आदिबासी जनजाति महासंघ नेपाल, शेर्पा वर्ल्डडटकम, नेपाल शेर्पा संघ र नेपाल शेर्पा महिला संघले अख्तियारको कार्यलयमा पुगी सचिव भगवतिप्रसाद काफ्लेलाई भेटी निवेदनसहित घुस काण्डको प्रमाणस्वरुप डिभिडि बुझाएको छ।
घटनाको २० दिनपछि प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईले शनिबार गृहसचिव सुशीलजंग राणा र अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगका सचिव भगवती काफ्लेलाई तत्काल घटनाको अनुसन्धान प्रक्रिया अघि बढाएर आफूलाई जानकारी दिन टेलिफोन मार्फत निर्देशन दिएको उनको निजी सचिवालयले जनाएको छ।
डेचेन २०६८ असोज २१ गते बेलुका साढे ११ बजे कतार एयरलाइन्सको जहाजबाट दोहा हुँदै अमेरिका जान विमानस्थल पुग्दा अध्यागमन कर्मचारीले नेपाली नागरिक भएको पुष्टि नभएको भन्दै फर्काएर १ लाख १० हजार रुपैयाँ असुली पाँच दिनपछि २६ गतेमात्र अमेरिका उडाएका थिए।
अमेरिका पुगेकी डेचेनले कात्तिक ३ गते न्युयोर्कस्थित राष्ट्र संघको नेपाल स्थायी नियोगमा घटना विवरण र संकलित प्रमाण खुलाएर निवेदन दिएकी थिइन्। उनले नियोगमार्फत प्रधानमन्त्रीलाई समेत निवेदन पठाइन्।
डेचेनले अडियो र भिडियो रेकर्डसहित घटना सार्वजनिक गरेपछि अध्यागमन विभागले घटनामा संलग्न देखिएका त्रिभुवन विमानस्थल अध्यागमन शाखाका कार्यालय सहायक पूर्णबहादुर बस्नेतलाई कात्तिक ७ गते निलम्वन गरी विभागका अधिकृत शिवप्रसाद लम्सालको संयोजकत्वमा छानबिन समिति बनाइसकेको छ।
विभागका निर्देशक ऋषि ढकालका अनुसार तीन सदस्यीय समितिलाई १५ दिनभित्र घटनाबारे प्रतिवेदन दिन भनिएको छ। समितिले प्रारम्भिक सोधपुछ सकेर अनुसन्धान अघि बढाएको नागरिकलाई बताए।
सिडियो कार्यालयसम्म धाउनुपर्‍यो
डेचेनका भिनाजु लाक्पा शेर्पाका अनुसार उनी विमानस्थल प्रवेश गरी अध्यागमन काउन्टरअघि पुगेपछि कर्मचारीले कुनै प्रश्न नसोधी उनलाई काउन्टरभित्र लगेका थिए। लाक्पाका अनुसार बाहिरको डेस्कमा महिला कर्मचारी खटिएका भए पनि पुरुष कर्मचारीले सोधपुछका लागि भन्दै डेचेनलाई काउन्टरभित्र लगेर डकुमेन्ट देखाउन भनेका थिए। कर्मचारीले राहदानी र भिसाका आधारमा मात्र नेपाली भएको पुष्टि नहुने भन्दै नागरिकता प्रमाणपत्र मागेका थिए। डेचेनले नागरिकता प्रमाणपत्र, विवाह दर्ता, काठमाडौंका विद्यालयका मार्कसिट पेस गरेकी थिइन्।
सोलुखुम्बु खुम्जुङ गाविस, पाङवोचेकी उनले २०६२ चैत २२ गते काठमाडौंबाट २९७६५ नम्बरको नागरिकता प्रमाणपत्र लिएकी थिइन्। उनले सोही नागरिकताका आधारमा लिएको ३५३२५०२ नम्बरको राहदानी देखाएकी थिइन्। त्यसपछि पनि कर्मचारीले 'पुष्टि भएन, जिल्ला प्रशासनबाट प्रमाणित गरेर ल्याउनू' भन्दै फर्काएका थिए।
लाक्पाका अनुसार डेचेन विमानस्थलबाट फर्कने क्रममा पूर्णबहादुर बस्नेत बाहिर आएर आवश्यक कागजपत्र बनाउन आफूले सहयोग गर्न सक्ने भन्दै मोबाइल नम्बर लिएका थिए।
'बस्नेत बाहिर आएर अहिले नै अमेरिका जाने हो भने म मिलाइदिन्छु, १ लाख ५० हजार रुपैयाँ देऊ भनेका रहेछन्,' लाक्पाले भने, 'त्यत्रो पैसा छैन भन्दै उनी कागज प्रमाणित गराएर आउँछु भन्दै फर्किइछन्।'
उनका अनुसार भोलिपल्ट बस्नेतले डेचेनलाई फोन गरी आफ्नो ड्युटी बेलुकाबाट बिहान सरेको बताउँदै बिहानको प्लेन टिकट मिलाउने हो भने ५० हजार रुपैयाँ दिए एयरपोर्टको सबै काम सकिने भनेका थिए। 'तर बिहानको टिकट पाइएन,' लाक्पाले भने, 'टिकट क्यान्सिल गरेर अर्को किन्दा र कर्मचारीलाई ५० हजार दिँदा १ लाख २० हजार बढी खर्च हुने भएपछि उनले कागजै प्रमाणित गर्छु भनिन्।'
डेचेनले न्युयोर्कस्थित स्थायी नियोगमा दिएको निवेदनअनुसार घटनाको भोलिपल्ट बस्नेतले फोन गरेर एक्लै काठमाडौं प्रशासनमा आउनू भनेपछि उनी सबै प्रमाण बोकेर पुगेकी थिइन्। बस्नेतले प्रशासनमा काम गराउन पैसा लाग्छ भन्दै १० हजार रुपैयाँ लिएर नागरिकता प्रमाणपत्र सक्कली नै रहेको पत्र बनाइदिएका थिए।
जिल्ला प्रशासन जाँदा उनलाई पछाडिको ढोकाबाट छिराइएको थियो। बस्नेत सरासर रेकर्ड राखिएको स्थान पुगेर आफैं ढड्डा पल्टाई डेचेनको नागरिकता प्रमाणपत्रको कार्यालय प्रतिलिपीको फाइल झिकेका थिए।
प्रतिलिपीको फाइल फेला परे पनि १० हजार दिए अहिले नै कागज बन्ने, नत्र दुई दिन लाग्ने भन्दै बस्नेत र जिल्ला प्रशासनका कर्मचारीले पैसा मागेपछि डेचेनले १० हजार रुपैयाँ बुझाएकी थिइन्।
आफन्तका अनुसार नागरिकता प्रमाणत्र प्रमाणित भइसकेपछि पनि बस्नेतले यत्तिकै भरमा अध्यागमनका हाकिमले जान नदिने भन्दै पुनः मोलमोलाइ गरेका थिए। लाक्पामा अनुसार डेचेनले ७० हजार रुपैयाँभन्दा बढी दिन सक्दिन भनेपछि बस्नेतले 'हाकिम'लाई फोन लगाएका थिए। उताबाट एक लाख घटी काम हुन्न भन्ने जवाफ आएको बस्नेतले सुनाएका थिए।
बस्नेतले अन्य कागजपत्र बनाउनुपर्छ भन्दै डेचेनलाई अध्यामगन विभागको कालिकास्थान कार्यालय नजिकै बोलाएर एक लाख रुपैयाँ असुलेका थिए। लाक्पाका अनुसार रकम पाएपछि बस्नेतले उनलाई विभाग कार्यालयको तेस्रो तलामा रहेको कानुन शाखामा पुर्‍याएर ल्याप्चे हान्न लगाएका थिए।
'तेस्रो तलामा रहेका अन्य दुई कर्मचारीले अरू शेर्पा २५ लाख रुपैयाँसम्म खर्च गरेर विदेश जान्छन्, जाबो एक लाख दिन पनि किन यस्तो लोभ' भनेको लाक्पाले नागरिकसँग बताए, 'भोलिपल्ट विमानस्थल जाँदा कुनै चेकजाँच नगरी सिधै जान दिएछन्।'
सबै प्रमाण देखाउँदा पनि दुख दिएपछि डेचेनले भ्रष्ट कर्मचारीको पोल खोल्न सबै गतिविधि अडियो र भिडियोमा रेकर्ड गरेकी थिइन् जसमा उनीसित गरेको मोलमोलाइ र लिएको रकम कैद छ। उनले संकलन गरेको प्रमाणलाई नै आधार बनाएर अध्यागमनले अनुसन्धान प्रक्रिया अघि बढाएको थियो।

'शरणार्थी भिसा भएकाले' अनुसन्धान
अध्यागमनका निर्देशक ऋषि ढकालले अमेरिकामा रहेका शरणार्थीको परिवारले पाउने भिसामा अमेरिका जान लागेकाले शंका लागेर डेचेनमाथि अनुसन्धान गरिएको बताएका छन्। अनुसन्धानमा उनको सबै कागजपत्र प्रमाणित भएपछि अमेरिका जान अनुमति दिएको उनले बताए।
'शरणार्थीको परिवारले पाउने भिसाको आधारमा अमेरिका जान लागेकाले अध्यागमनले प्रमाण खोजेको हो,' उनले भने, 'सबै प्रमाण पुगेपछि जान अनुमति दिए पनि जबर्जस्ती रकम असुलेको दाबी आएकाले अनुसन्धान गरिरहेका छौं।'
डेचेनको दाबीअनुसार उनीसँग रकम असुल्न विमानस्थलका चार कर्मचारी, जिल्ला प्रशासनका कर्मचारी र अध्यागमन कानुन शाखाका कर्मचारीसमेत प्रत्यक्ष संलग्न देखिएका छन्। अध्यागमनले बस्नेतलाई मात्र निलम्बन गरेको छ।
ढकालका अनुसार बस्नेत विमानस्थलका कार्यालय सहयोगी मात्र हुन्। 'बस्नेत पिउन सरहका कर्मचारी हुन्,' उनले भने, 'उनी कसरी डेस्कमा पुगेर कागजपत्र चेक गरे, त्यसको पनि अनुसन्धान हुन्छ।'
ढकालले प्राप्त अडियो रेकर्डका आधारमा डेचेनसँग रकम असुल्न संलग्न रहेको आरोप लागेका कर्मचारी विमानस्थलका कार्यालय सहयोगी बस्नेत देखिएकाले उनलाई निलम्बन गरी अनुसन्धान सुरु गरेको दावी गरे। उनले भने, 'तत्काल संलग्न देखिएकाले बस्नेतमाथि कार्बाही भएको हो, अरुमाथि पनि अनुसन्धान हुन्छ।

इन्डिगो एयरलाइन्सले काठमाडौ उडान थाल्यो ८०६३ मा दिल्ली आवतजावत गर्न पाइने

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ १२ कात्तिक
भारतीय वयुसेवा कम्पनी इन्डिगो एयरलाइन्सले काठमाडौ-दिल्ली सीधा व्यवसायीक उडान सुरु गरेको छ । संसारमै सबैभन्दा सस्तो भाडा दरमा हवाई उडान गर्ने दावी गर्दै आएको इन्डिगो एयरलाइन्सले पहिलो पटक शुक्रबार देखि काठमाडौ-दिल्ली सीधा उडान सुरु गरेको हो । इन्डिगो एयरलाइन्सको उडान नम्बर ु६ ई-३१ु जहाज अपरान्ह १ बजे एकसय ८० जना यात्रु सहित त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरण गरेको थियो । सो एयरलाइन्सको नयाँ जहाज पहिलोपटक काठमाडौ आउने क्रममा विमानस्थलमा पन्चेबाजा सहित स्वागत गरिएको थियो । इन्डिगो एयरलाइन्सको नेपालका लागि आधिकारिक एजेन्ट जिएसए प्रेसिडेन्ट टुर एण्ड ट्राभलका प्रवन्ध निर्देशक भोला विक्रम थापा र नेपाल पर्यटन बोर्डका प्रतिनिधीहरुले भाइटिकाको मुख्य साइत नै छोडेर नयाँ जहाजबाट आउने पर्यटकलाई विमानस्थलमा स्वागत गरेका हुन ।
सो एयरलाइन्सले अहिले १ सय ८० सिट क्षमताको एयरबस जहाजबाट ुकाठमाडौ-दिल्लीु दैनिक एउटा उडान गर्ने जनाएको छ । इन्डिगो एयरलाइन्सले सुरुमा दुबै तर्फी भाडा दर ८ हजार ६३ रुपैयाँ निर्धारण गरेको छ । पहिलोपटक त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा जहाज अवतरण गरे लगत्तै इन्डिगो एयरलाइन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत आदित्य घोषले वाषिक १० लाख पर्यटक भित्राउने लक्ष्यकासाथ मनाइदै गरेको पर्यटन वर्ष २०११ को प्रचार-प्रसार एवं भारत हुँदै नेपाल भित्रिने हवाई यात्रुको संख्या बृद्धिको आकर्षणसँगै आफ्नो कम्पनीले काठमाडौ थालेको बताए । आफ्नो कम्पनीले सबैभन्दा सस्तो भाडामा हवाइ सेवा दिने दावी गर्दै उनले हाल काठमाडौ-दिल्ली दुबैतर्फी उडानको भाडा जम्मा ८ हजार ६३ रुपैयाँ मात्र कायम गरिएको बताए । प्रेसिडेन्ट टुर एण्ड ट्राभलका प्रवन्ध निर्देशक भोलाविक्रम थापाले सोही एयरलाइन्सको एकदर्फी भाडा फेयर भारु ४ हजार ९ सय ९९
७ हजार ९ सय ९८ रुपैयाँ भएपनि अहिले यात्रुलाई सहुलियत भाडा उपलब्ध गर्न कम्पनीले झण्डै आधा रकम घटाएर ८ हजार ६३ रुपैयाँ मात्र कायम गरेको बताए । यस एयरलाइसले दैनिक काठमाडौ-दिल्ली एउटा उडान भर्ने जानकारी गराउँदै उनले स्थानीय समय विहान १०।५५ मा दिल्लीबाट उडेको जहाज १ बजे काठमाडौ आइपुग्ने र २ बजे सो जहाज पुनः भारत जाने नियमित तालिका रहेको बताए । प्रेसिडेन्ट टुर एण्ड ट्राभलका अनुसार सो एयरलाइन्सले छिट्टै दिल्लीबाट दुवही बैंकक िसंगापुर र मस्कट नियमित हवाई उडान विस्तार गर्ने छ ।
नयाँ आएको सो कम्पनीसँगै अब नेपालबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्ने हवाई कम्पनीहरुको संख्या २८ पुगेको छ ।

यसैगरि त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट ओहोर-दोहोर गर्ने हवाई यात्रुको चाप बढ्ने क्रम सँगै अहिले विगतका वर्षहरुमा यात्रु नपाएर उडान स्थगित गरेका सहित विभिन्न तीन ओटा नयाँ विमान कम्पनीहरुले काठमाडौमा सीधा उडान भर्न माग गर्दै आवेदन दिएको पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले जनाएको छ ।
रसियाको एरोफ्लोट श्रीलंकन एयरलाइन्स र संयुक्त अबर इमिरेड्स युएई को आरके एयरवेजले पनि यसै वर्षदेखि काठमाडौबाट सीधा उडान भर्ने तयारी गरिरहेको छ ।

व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतिमा बिदेसिनेको संख्या बढ्यो

काठमाडौ, कार्तिक १० - कामको खोजीमा बिदेसिने कामदारमध्ये म्यानपावर कम्पनी (संस्थागत श्रम स्वीकृति) मार्फत जानेको संख्यामा भने उल्लेख्य गिरावट आएको छ । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो तीन महिनामा गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा बिदेसिने कामदारको संख्यामा उच्च वृद्धि भए पनि संस्थागत रूपमा जाने घटेका छन् । व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिए बिदेसिनेको संख्या अनुमान गरेभन्दा धेरैले बढेको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ । यस अवधिमा व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या २ सय ३६ दशमलव २३ प्रतिशतले बढेको थियो ।
'चालू आवको पहिलो तीन महिनामा व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिएर जाने कामदारको संख्या संस्थागत रूपमा श्रम स्वीकृति लिनेको भन्दा बढी छ,' विभागले भनेको छ, 'यसअघि कहिल्यै पनि संस्थागत श्रम स्वीकृतिमा जाने भन्दा व्यक्तिगत स्वीकृति जाने बढी हुँदैनथे ।'
तीन महिनाको अवधिमा ५४ हजार ९ सय ३१ जना व्यक्तिगत स्वीकृति लिएर गएका छन् । गत आवको यसै अवधिमा १६ हजार ३ सय ३७ जना कामदार मात्र व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिएर गएका थिए । संस्थागत रूपमा जाने कामदारको संख्या भने घटेको छ । गत आवको पहिलो तीन महिनामा संस्थागत अनुमति लिएर ६२ हजार २ सय ७१ जना  बिदेसिएका थिए । चालु आवको पहिलो तिन महिनामा यो संख्या ५४ हजार ६ सय २३ मा झरेको छ । श्रम विभागका अनुसार समग्र बिदेसिनेको सख्या भने बढेको छ । गत वर्षको तिन महिनमा ७८ हजार ६ सय ८ जना बिदेसिएकामा अहिले १ लाख ९ हजार ५ सय ५४ जना बिदेसिए ।
व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या बढी भएकाले संस्थागत रूपमा बिदेसिनेको संख्या घटेको विभागले जनाएको छ । विभागका अधिकारीले व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या बृद्धिलाई नाटकीय भनेका छन् ।
व्यवसायीहरूले सरकारले मेसिन रिडेबल पासपोर्ट वितरण गर्न थालेपछि संस्थागत रूपमा जानेको संख्या घटेको बताउँछन् । उनीहरूले सीमित जिल्लाबाट पासपोर्ट वितरण र लिने प्रक्रिया पनि झन्झटिलो भएकाले संख्या घटेको बताउँछन् । 'रोजगार गन्तव्य मुलुकबाट नेपाली कामदारको संस्थागत माग घटेको छैन,' वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव कुमुद खनालले भने, 'तर धनुषा, सिराह, नवलपरासी, दाङजस्ता धेरै कामदार जाने जिल्लामा सरकारले सहज रूपमा मेसिन रिडेबल पासपोर्ट उपलब्ध नगराएकाले जान चाहेका व्यक्तिपनि जना पाएका छैनन् ।'
विभागले हालै सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार असोजमा अघिल्ला महिनाको तुलनामा यस महिना बिदेसिने नेपाली घटेका छन् । चाडबाडको सिजनले गर्दा अघिल्लो महिनाको तुलनामा असोजमा बिदेसिने कामदारको संख्यामा गिरावट आएको हो ।
असोजमा २६ हजार ५ सय ८१ नेपाली कामदार बिदेसिए । भदौमा ३७ हजार ८ सय ८ नेपाली काम खोज्दै बिदेसिएका थिए । साउन महिनामा सबैभन्दा बढी ४५ हजार १ सय ६५ हजार बिदेसिएका थिए । यस असोजमा बिदेसिएको संख्या गत वर्षको असोजको तुलनामा भने १३ दशमलव ७२ प्रतिशत बढी हो । गत असोजमा २३ हजार ३ सय ७५ जना बिदेसिएका थिए ।
तथ्याङक अनुसार गत वर्षसम्म सबैभन्दा ठुलो रोजगार गन्तव्य बनेको मलेसियामा जाने कामदारको संख्या अहिले घटेको छ । गत आवको पहिलो तिन महिनाको भन्दा २९ दशमलव २९ प्रतिशतले घटेर चालु अवाको २३ हजार ५ सय ३ जना कामदार मलेसिया गए । गत आवको सोही अवधिमा ३३ हजार २ सय ३९ नेपाली मलेसिया गएका थिए ।
कुवेत जानको संख्या भने १ सय ८१ प्रतिशतले बढेको छ । गत आवको १ हजार ८ सय २५ जना कामदार कुवेत गएकामा चालु आवको तिन महिनामा ५ हजार १ सय ३८ कामदार कुवेत गए । त्यसपछि कतार जानेको १ सय २५ प्रतिशतले बढेका छन् । गत आवको तिन महिनामा १६ हजार १ सय ३६ नेपाली कतार गएकामा चालु आवको तिन महिनामा ३६ हजार ३ सय ८५ नेपाली कतार गए ।
संयुक्त अरव इमिरेट्स (युएई) जानेको सख्या ८३ प्रतिशतले बढेको छ । गत आवको तिन महिनामा ९ हजार १ सय ५२ जना युएई गएकामा चालु आवको तिन महिनामा १६ हजार ८ सय १६ जना युएई गएका छन् । साउदी अवर जानेको संख्या १५ हजार १ सय ४९ बाट बढेर २२ हजार ३ सय ९३ पुगेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीबीच नेपालको उडान विस्तार गर्ने होड

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ ७ कात्तिक
नेपाल भित्रिने हवाई यात्रुको संख्या बृद्धि र नेपाल प्रतिको पर्यटकीय आकर्षणसँगै अहिले अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीहरुबीच नेपालको उडान विस्तार गर्ने होड चलेको छ । सोही होडबीच भारतीय इन्डिगो एयरलाइन्सले आगामी ११ कात्तिकबाट काठमाडौ-दिल्ली सीधा उडान भर्ने भएको छ । जसकालागि सो कम्पनीले सबै तयारी पुरा गरिसकेको छ । सो कम्पनीसँगै अब नेपालबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्ने हवाई कम्पनीहरुको संख्या २८ पुग्ने छ ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट ओहोर-दोहोर गर्ने हवाई यात्रुको चाप बढ्ने क्रम सँगै अहिले विगतका वर्षहरुमा यात्री नपाएर उडान स्थगित गरेका सहित विभिन्न तीन ओटा नयाँ विमान कम्पनीहरुले काठमाडौमा सीधा उडान भर्न माग गर्दै आवेदन दिएको पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले जनाएको छ ।
रसियाको एरोफ्लोट श्रीलंकन एयरलाइन्स र संयुक्त अबर इमिरेड्स युएई को यसैगरि आरके एयरवेजले पनि यसै वर्षदेखि काठमाडौबाट सीधा उडान भर्ने तयारी गरिरहेको छ । वाषिक १० लाख पर्यटक भित्राउने लक्ष्यकासाथ मनाइदै गरेको पर्यटन वर्ष २०११ को प्रचार-प्रसार एवं नेपालमा चर्किएको आन्तरिक द्धन्द्धसँगै बन्द भएका एरोफ्लोट र श्रीलंकन एयरवेजले पूनः नेपालमा उडान भर्ने चासो देखाएका हुन । पर्यटन मन्त्रालयका अनुसार वितेका दुई वर्षदेखि अहिलेसम्म यहाँ सेवा दिन विभिन्न १० ओटा अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीहरुले काठमाडौको सीधा उडान विस्तार गरेका छन ।
नेपालको उडान भर्न चासो देखाएका नयाँ तीन कम्पनीहरुको सेवा साचालन पछि अव मुलुकको राष्ट्रिय ध्वजाबहाक नेपाल वायुसेवा निगम सहित विभिन्न ३० ओटा अन्तर्राष्ट्रिय वायुसेवा कम्पनीहरुका जहाजले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट विभिन्न गन्तब्यकालागि उडान भर्ने छन । पर्यटन मन्त्रालयले पर्यटन वर्षको अन्तसम्ममा मुलुकको हवाई सिट क्षमता वार्षिक ३२ लाख पुर् याउने लक्ष्य लिएको छ।
पछिल्लो समय काठमाडौबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्ने अनुमति पाएको विमान कम्पनी भारतीय इन्डिगो एयरलाइन्स हो । इन्डिगो एयरलाइन्सले आगामी ११ कात्तिकबाट काठमाडौ-दिल्ली सीधा उडान भर्ने भएको छ । जसकालागि सो कम्पनीले सबै तयारी पुरा गरिसकेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
मन्त्रालयका सह सचिव सुरेश आचार्यले काठमाडौमा उडान भर्न चासो देखाएका तीन ओटै कम्पनीलाई सेवा साचालन गर्न दिन हाल उच्च अधिकारीबीच छलफल भइरहेको बताए । उनले अहिले नेपाल भित्रिने पर्यटक आगमनको संख्या बृद्धि सँगै वैदेशिक रोजगारीकालागि विभिन्न मुलुक जाने नेपालीको चाप बढ्न थालेपछि ती विमान कम्पनीहरुले काठमाडौमा उडान भर्न उत्साहित भएको बताए । श्रीलंकन एयरलाइन्सले दिल्ली हुँदै नेपालबाट उडान भर्ने योजना बनाएको जानकारी गराउँदै उनले सो एयरलाइन्सले सन २००८ मा श्रीलंकाबाट दिल्ली हुँदै अन्य मुलुकमा सीधा उडान गर्ने पाँचौ स्वतन्त्रता अधिकार फिप्थ पि्रुडम पाएको बताए । मन्त्रालयका अनुसार यूएईबाट नेपालको उडान भर्ने चासो देखाएको आरके एयरवेजलाई अनुमति दिनुअघि दुई देशबीचको हवाई सम्झौता परिवर्तन गर्नुपर्ने हुन्छ । अहिलेको सम्झौता अनुसार दुई मुलुकहरुबीच साताको २८ उडान भर्न पाउने व्यवस्था छ । सोही प्रावधान अन्र्तरगत एयर अरेयिबा फ्लाई दुवई र इत्तिहाद एइरवेजले उडान भरिरहेका छन । एयर अरेविया र फ्लाई दुवईले सातामा १४÷१४ उडान भरिरहेका छन ।
नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशक रामप्रसाद न्यौपानेले नेपालमा देखिएको पर्यटकीय आकर्षणसँगै अहिले विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीहरुले काठमाडौमा उडान विस्तार गर्ने चासो देखाएको बताए । उनले आगामी ११ कात्तिकदेखि भारतीय विमान कम्पनी इन्डिगो एयरलाइन्सले काठमाडौ-दिल्ली सीधा उडान भर्ने जानकारी गराइसकेको बताए ।
प्राधिकरण हवाइ उडान तालिका महाशाखाका प्रवन्धक रामदिनेशलाल कर्णले भाइटिकाको दिन आगामी ११ कात्तिकमा अपरान्ह साढे १ बजे इन्डियो एयरलाइन्सले काठमाडौमा अवतरण गर्ने समयका बारेमा समेत जानकारी गराइसकेको बताए ।

एकिकृत विक्री केन्द्रबाट मात्र साल्ट ट्रेडिङ्गले डेढ करोडको खाद्यान्न बेच्यो

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ६ कात्तिक
राजधानीका विभिन्न ७ ठाउँमा साचालित एकिकृत विक्री केन्द्रबाट मात्र साल्ट ट्रेडिङ्गले वितेको ३० दिनमा डेढ करोडको सहुलियत दरको खाद्यान्न बिक्री गरेको छ । सरकारले घोषणा गरेको राहत कार्यक्रम अनुरुप उपभोक्तालाई विगतका वर्षहरुमा झैं दसैं तिहार र छठ पर्वमा सहुलियत दरको खाद्यान्न लगायतका दैनिक उपभोग्य बस्तुहरु उपलब्ध गराउने उदेस्यले गत ६ असोजदेखि साचालित उपत्यकाको विभिन्न ७ स्थनका एकिकृत विक्री केन्द्रबाट मात्र साल्ट ट्रेडिङ्गले डेढ करोडको सहुलियत खाद्यान्न बिक्री गरेको हो ।
पर्वकालागि विभिन्न सरकारी संस्थानसँगको सहकार्यमा उपभोक्तालाई प्रत्यक्ष रुपमा सहुलियत दरको खाद्यान्न उपलब्ध गर्ने उदेस्यले साचालित एकिकृत विक्री केन्द्रमा साल्ट ट्रेडिङको स्टलबाट दसैं देखि अहिलेसम्म करिब डेढ करोडको खाद्यान्न विक्री भएको साल्ट ट्रेडिङ्ग कर्पोरेशन लिमिटेडले जनाएको छ ।
लिमिटेडका विभागीय प्रवन्धक सरोजनिधी तिवारीले नुन चीनी मैदा चामल गेडागुडी तेलचिउरा र चियापत्ति लगायतका बस्तुहरु सहुलियत दरको विक्रीबाट वितेको ३० दिनमा साल्ट ट्रेडिङले मात्र डेढ करोडको कारोबार गरेको बताए ।
अहिले काठमाडौ उपत्यकाको िसंहदरबार अगाडीको नेसनल ट्रेडिङ्ग थापाथली स्थीत ट्रेड टावर पुल्चोकको विशालबजार नेस्लन ट्रेडिङ परिसर टेकु कालिमाटीको कर्पोरेट अफिस कोटेश्वर र भक्तपुरको सूर्यविनायक चोकमा गरि ७ ठाउँमा सहुलियत दरको विक्री केन्द्र रहेको जानकारी गराउँदै उनले अहिलेसम्म सबैभन्दाबढी चिनी विक्री भएको बताए । एकजना उपभोक्तालाई ५ केजी चिनी र ३ केजी नुन दिने गरेको जानकारी गराउँदै उनले एकिकृत सहुलियत विक्री केन्द्रबाट मात्र अहिलेसम्म २२ हजार बोरा चिनी विक्री भएको र लिमिटेडसँग अझै प्रयाप्त चिनी रहेको बताए । उनले दसैंको बेला िसंहदरबार अगाडीको नेसनल ट्रेडिङ्गको विक्री केन्द्रबाट सबैभन्दा बढी कारोबार भएको बताए ।
उपत्यकाको सात ठाउँमा हाल दैनिक ७ देखि १० लाखसम्मको विक्री भइरहेको जानकारी गराउँदै उनले अहिलेसम्म करिब डेढ करोड बढीको कारोबार भएको बताए ।
बढ्दो महँगीको मारमा परेका सर्वसाधारण उपभोक्तालाई चार्डपर्वका बेला सहुलियत दरका बस्तुहरु उपलब्ध गराएर केही राहत दिने उदेस्यले लिमिटेडले हरेक वर्ष यस्तो सेवामुखी काम गर्दै आएको उनको भनाई छ ।
साल्ट ट्रेडिङ लगायत विभिन्न सार्वजनिक संस्थानहरुको एकिकृत विक्री केन्द्रहरुमा दसैंकालागि सहुलियत दरको खाद्यान्न एवं दैनिक उपभोग्य बस्तुहरु खरिद गर्न उपभोक्ताको भिड लागेका कारण सो परिणामको कारोबार भएको बताउँदै प्रवन्धक तिवारीले राजधानीसँग भने ु चार्ड पर्वकालागि साचालन गरिएको सहुलियत बजार तिहारको सार्वजनिक विद्याका दिन बाहेक आगामी १५ कात्तिकसम्म साचालन हुने छ ु।
छट पर्व सम्म उपत्यकाका विभिन्न ठाउँमा साचालन हुने सहुलियत दरको विक्री केन्द्र बाट बढ्दो महँगीको मारमा परेका उपभोक्ताहरुलाई केही राहत मिलेको लिमिटेडको दावी छ ।
सबै विक्री केन्द्रमा साल्ट ट्रेडिङ नेसनल ट्रेडिङ खाद्य संस्थान र दुग्ध विकास संस्थानले आ-आफ्ना उत्पादनहरु सहुलियत दरमा विक्री गरिरहेका छन ।
साल्ट ट्रेडिङका महाप्रवन्धक उर्मिला श्रेष्ठले सरकारले गत भदौमा घोषणा गरेको राहत कार्यक्रम गन्र्तरगत साल्ट ट्रेडिङले एकिकृत विक्री केन्द्रको स्टलमा राखिएका चिनी नन चामल र गेडागुढी लगायतका बस्तुहरु हाल साविकको मुल्य भन्दा केही सस्तो गरि विक्री गरेको बताइन । उनले सबै विक्री केन्द्रमा अहिले प्रतिकेजी ६४ रुपैयाँको चिनीको मुल्यमा ५ रुयौया घटाइ प्रति केजी ५९ रुपैयाँ र १५ रुपैयाँ प्रति केजी नुनको पाकेटमा २ रुपैयाँ घटाइ १३ रुपैयाँमा विक्री भइरहेको जानकारी गराइन ।
यसैगरि उपभोक्तालाई सहुलियत दरको खाद्यान्न उपलब्ध गराउन यसपाली राजधानी बाहिर धनगढी नेपालगाज दाङ लगायतका क्षेत्रमा राहत विक्री केन्द्र साचालन गरेको उनले जानकारी गराइन । जसका कारण अहिले उपभोक्तालाई निकै राहत मिलेको दावी गर्दै उनले सार्वजनिक संस्थानहरुले नाफा आर्जन गर्ने भन्दापनि उपभोक्तालाई सहुलियत दरमा चार्डपर्वका बेला खाद्यान्नको बन्दोबस्त मिलाउन हरेक वर्ष यस्ता विक्री केन्द्र साचालन गर्दै आएको बताइन ।

त्रिभुवन विमानस्थलमा ४७ लाखको विद्युत्

काठमाडौं, ६ कात्तिक–त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा महिनामा ४७ लाख रुपैयाँको विद्युत् खपत हुने गरेको छ । विमानस्थलका महाप्रबन्धक रत्तिशचन्द्रलाल सुमनले बिजुलीको बिलमात्र ४७ लाख रुपैयाँको उठ्ने गरेको बताए ।
महाप्रबन्धक सुमनका अनुसार विमानस्थलको मासिक आम्दानी २५ करोडको तुलनामा विद्युत् खर्च  लगभग २ प्रतिशत हुन आउँछ । नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको स्वामित्वमा सञ्चालित यो विमानस्थल नेपालका लागि एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हो । जहाँ २४ घन्टा नै विद्युत् आपूर्ति भइरहन्छ ।
सुमनका अनुसार प्रतिदिन विमानस्थलले झन्डै ७१ लाख ४२ हजार रुपैया“ आम्दानी गर्ने गरेको छ । “आम्दानीका साथै खर्च घटाउने प्रयास गरिरहेका छौं,” महाप्रबन्धक सुमनले भने । उनका अनुसार विमानस्थलमा प्रतिमहिना बिजुलीको बिलमात्र ४७ लाख रुपैया“ उठ्छ तर विभिन्न कोठा तथा ठाउ“को भाडाबाट भने मासिक २ लाख रुपैया“मात्र प्राप्त हुने गरेको छ । बिजुलीको बिल घटाउन विभिन्न स्थानमा सबमिटर राख्ने काम भइरहेको उनले जानकारी दिए ।
“उडान नभएको अवस्थामा रनवे लाइट बन्द गर्ने र विमान कम्पनीका काउन्टर तथा टर्मिनल अपरेसन भवनका बत्ती निभाउँदा विद्युत् चुहावट रोकिन्छ,” उनले भने । हाल उडान सञ्चालन नभएको समयमा अनावश्यक बत्ती बन्द गर्न एक जना कर्मचारी खटाइएको छ ।
मुलुकभर रहेका ५४ विमानस्थलमध्ये यो विमानस्थलले सबैभन्दा बढी ९५ प्रतिशत राजस्व उठाउने गरेको छ । यात्रु सेवाशुल्क र विमान पार्किङ, ल्यान्डिङ तथा भुमिस्थ शुल्कबापत विमानस्थलले ‘एरोनटिकल’ आम्दानी गर्छ भने विमानस्थलभित्र रहेका पसल, कफी सप, होटलमार्फत भाडास्वरूप ‘ननएरोनटिकल’ आम्दानी गर्ने गरेको सुमनले बताए । यात्रु सेवाशुल्कमार्फत यात्रुहरूले ट्रली, फोन, सेक्युरिटी, पानी, बिजुली, एसी, वाइफाईलगायत भुमिस्थ सेवा पाउने गरेका छन् । २ सय ३६ वटा व्यावसायिक संस्थाहरूले विमानस्थलमा काम गरिरहेका छन् भने ४ सय ६५ जना कर्मचारीको दरबन्दी छ ।
आर्थिक वर्ष २०६७/६८ मा विमानस्थलले २ अर्ब ६३ करोड रुपैया“ आम्दानी गरेकोमा चालू आवमा २ अर्ब ९३ करोड रुपैया“ राजस्व संकलन गर्ने लक्ष्य व्यवस्थापनको छ । अघिल्लो आव २०६६/६७ मा २ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको थियो ।
पर्यटकीय सिजनको सुरुवातस“गै त्रिभुवनलगायत आन्तरिक विमानस्थलमा यात्रुको चाप बढ्न थालेको छ । यो विमानस्थलमा हाल दैनिक ९० वटा अन्तर्राष्ट्रिय उडान र आन्तरिकतर्फ ३ सय उडानको आवागमन छ ।

जहाज ल्याउने निगमको पत्र अर्थमा अलपत्र

काठमाडौं, ७ कात्तिक– नेपाल वायुसेवा निगमले चीनबाट अनुदानमा जहाज उपलब्ध गराइदिन सरकारलाई पठाएको पत्र अर्थ मन्त्रालयमा पुगेर अलपत्र परेको छ । निगमले एक महिनाअघि पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयलाई पठाएको पत्र अर्थ मन्त्रालयमा पुगेर अलपत्र परेको हो । दुर्गमका लागि पाँचवटा र सुगमका लागि तीनवटा जहाज अनुदानस्वरूप उपलब्ध गराई पाऊँ भनी निगमले पर्यटन मन्त्रालयलाई पत्र पठाएको थियो ।
निगमका नायव महाप्रबन्धक तथा प्रवक्ता राजुबहादुर केसीले पत्र अर्थ मन्त्रालयमा पुगेर प्रक्रियामा रहेको बताए । उनले भने, “पत्र अर्थ मन्त्रालय पुगेको छ, यसबारे छलफल भइरहेको जानकारी आएको छ ।” राष्ट्रिय ध्वजावाहक निगमसँग पर्याप्त जहाज नहुँदा नेपाल आएका पर्यटकलाई गन्तव्यसम्म पुग्न समस्या भएको छ । यसकारण नेपाली हवाई व्यापारको ९० प्रतिशतभन्दा बढी फाइदा विदेशी विमान कम्पनीले लिइरहेको केसीको भनाइ छ ।
निगम स्रोतका अनुसार अर्थ मन्त्रालयले अनुदानका लागि कुन दातृनिकायलाई पत्राचार गर्ने भन्ने टुंगो लगाउन सकेको छैन । जसका लागि प्रधानमन्त्रीको राय आवश्यक पर्ने भएपछि छलफल लम्बिएको छ । “हामीलाई तत्काल जहाज चाहिएको छ, त्यसका लागि चीन तयार रहेको हामीले थाहा पाएका छौं,” स्रोतले दाबी ग¥यो । चीनले नेपाललाई सुहाउँदो दुइटा वाई १२ विमान र एउटा एम ६० विमान निर्माणका लागि कम्पनीलाई अर्डर गरिसकेको उनले बताए । वाई १२ विमान दुर्गमका लागि र एम ६० सुगम रुटका लागि उपयुक्त मानिन्छ ।
उड्डयन विज्ञहरू अन्य मुलुकबाट अनुदानस्वरूप दुई वर्षभित्र पनि जहाज उपलब्ध हुन नसक्ने दाबी गर्छन् । “अन्य कम्पनीसँग पुरानै विमान उत्पादनको अर्डर पर्याप्त छ, चिनियाँ विमानको बजार  नेपालमा नभएकाले ऊ नेपाललाई जहाज दिन तयार भएको हो,” एक उड्डयन विज्ञले भने । चीनले उत्पादन गर्ने वाई १२ र एम ६० विमानको बजार नेपालका लागि नयाँ भएकाले जहाज चाँडै उपलब्ध गराउन सक्ने ती विज्ञको अनुमान छ । दुर्गम क्षेत्रमा हाल उडान भरिरहेका ट्विनअटर र डोर्नियर विमान पाउनै कठिनाइ हुने गरेको छ ।
पर्यटन मन्त्रालय र उड्डयन विज्ञको समितिले दुर्गम उडानका लागि ब्राजिलको एम्ब्रास्डन ११०, क्यानडाको भाइकिन, चीनको वाई १२४ ई र सिको एल १३० मोडेलका नयाँ विमान उपयुक्त हुने यसअघि नै अर्थ मन्त्रालयलाई सिफारिस गरिसकेको छ ।
विदेशबाट नेपाल आउने स्वदेशी तथा विदेशी यात्रु निगमसँग जहाज नहुँदा महँगो भाडा तिर्दै निजी विमान कम्पनीको विमानमार्फत यात्रा गर्न बाध्य छन् । हाल निगमसँग रहेका अन्तर्राष्ट्रिय दुइटा विमानमध्ये एउटामात्र र आन्तरिकतर्फका सातमध्ये दुइटा ट्विनअटरमात्र सञ्चालनमा छन् ।

सक्षम नेतृत्वको खोजी

– समग्र मुलुकको पर्यटन विकास पर्यटन बोर्ड सिइओको क्षमतामा भर पर्छ । सिइओ छनोट प्रक्रिया निष्पक्ष र पारदर्शी हुनुपर्छ । यसका लागि सार्वजनिक बहस वा भोटिङ गर्नेजस्ता विकल्प पनि छन् ।
सार्वजनिक निजी साझेदारीको नमुनाका रूपमा लिइने नेपाल पर्यटन बोर्डमा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत -सिइओ) छनोटको विषय अहिले पर्यटन क्षेत्रमा चर्चाको विषय बनेको छ । प्रतिस्पर्धाका आधारमा सिइओ छनोट गर्नुपर्ने पर्यटन बोर्ड ऐनअनुसार यसका लागि तीन सदस्यीय उपसमिति गठन गरिएको छ र उपसमितिले यसको प्रक्रिया पनि सुरु गरिसकेको छ । सिइओ छनोट सुरु भएसँगै यसबारे विभिन्न प्रतिक्रिया उत्पन्न भइरहेका छन् । निजी क्षेत्रको मागका आधारमा उनीहरूकै बाहुल्य रहनेगरी बोर्ड गठन गरिए पनि पछिल्ला केही वर्षमा निजी क्षेत्रको भूमिका कमजोर बन्दै गएको छ ।
सहसचिव पदबाट राजीनामा दिएर ०५३ सालमा बोर्ड प्रमुख भएर आएका हालका कार्यकारी प्रमुख प्रचण्डमान श्रेष्ठको चारवर्षे कार्यकाल केही दिनमै सकिँदै छ । यससँगै भ्ाावी सिइओ कस्तो आउनुपर्छ भन्ने बहस पनि चलिरहेको छ । पर्यटन बोर्ड ऐनमा निजी क्षेत्रकै व्यक्ति सिइओ हुने व्यवस्था रहेको निजी क्षेत्रको कानुनी व्याख्या छ । तर, निजी क्षेत्रको यो पदमा कुनै चासो छैन । पर्यटन वर्ष २०११ का राष्ट्रिय कार्यक्रम संयोजक योगेन्द्र शाक्य दाबी गर्छन्, 'निजी क्षेत्रबाट कोही आउँदैन ।' निजी क्षेत्रबाट सिइओ बनाउने परिकल्पना ऐनमा गरिए पनि त्यसो हुन सकिरहेको छैन । बोर्डका संस्थापक सञ्चालक समिति अध्यक्ष दीपेन्द्रपुरुष ढकाल पनि परिकल्पनाअनुसार बोर्डले काम गर्न नसकिरहेको स्विकार्छन् । स्वदेशमा पर्यटन पूर्वाधार विकास गर्न र विदेशमा नेपालको प्रवर्द्धर्न गर्न ०५३ सालमा पर्यटन बोर्ड गठन गरिएको हो । त्यसको अघिल्लो वर्ष सन् १९९८ मा मनाइएको नेपाल भ्रमण वर्षमा चार लाख ६३ हजार ६ सय ८४ विदेशी पर्यटक नेपाल आएका थिए । १२ वर्षपछि राष्ट्रिय प्राथमिकताका साथ मनाइएको पर्यटन वर्षमा १० लाख पर्यटक ल्याउने सरकारको लक्ष्य छ, जुन पूरा हुने देखिएको छैन ।
नेपालको पर्यटन निजी क्षेत्रले नेतृत्व गरेको क्षेत्र हो । यसमा सरकारको भूमिका सहजकर्ताको मात्र छ । 'थिंक ट्यांक' का रूपमा बोर्डलाई विकास गर्ने उद्देश्य सरकारको थियो । तर, यस मामलामा बोर्ड सक्षम देखिएको छैन । सुरुमा सरकारले पैसा दिने र सरकारले नै पदाधिकारी नियुक्त गर्नेगरी पर्यटन विकास बोर्डको अवधारणा अघि सारिए पनि पछि सार्वजनिक निजी साझेदारीको मोडलमा बोर्ड गठन गरियो । बोर्डको संरचनालाई दक्षिण एसियामै उपयुक्त मानिएको थियो । श्रीलंका र सिंगापुरमा नेपालकै अनुकरण गरेर बोर्ड गठन गरियो । बंगलादेशमा पनि अहिले पर्यटन बोर्ड गठन हुँदै छ ।
राजनीतिक हस्तक्षेप नहोस् र बोर्ड व्यावसायिक होस् भनेर सचिव सञ्चालक समिति अध्यक्ष रहने व्यवस्था गरियो । ढकालको अनुभवमा त्यतिखेर मन्त्रीको ठूलो दबाब थियो । नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणमा अहिले पनि पर्यटनमन्त्री नै सञ्चालक समिति अध्यक्ष रहने प्रावधान छ । स्वायत्त भनिए पनि बोर्ड राजनीतिमुक्त हुन सकेको छैन । राजनीतिक हस्तक्षेप बढ्दो क्रममा छ । सिइओ छनोट उपसमितिका एक सदस्यले सार्वजनिक रूपमै छनोट प्रक्रिया राजनीतिक हस्तक्षेपबाट मुक्त हुन नसक्ने स्विकारेका छन् । 'बोर्डमा यति धेरै राजनीति होला भनेर सोचिएकै थिएन, यसबीचमा बोर्डभित्रै एक-अर्कालाई मुद्दा हाल्ने तथा ढोका थुन्ने काम धेरैपटक भए,' संस्थापक अध्यक्ष ढकालको भनाइ छ ।
तत्कालीन पर्यटन विभाग खारेज गरी बोर्ड गठन गर्नुको आर्थिक कारण पनि थियो । न्युजविक पत्रिकाले 'गुडबाई सांगि्रला' लेखेपछि नेपालको पर्यटनमा ठूलोे असर पर्‍यो । यसलाई काउन्टर दिन ३० लाख रुपैयाँ आवश्यक भयो । सरकारी प्रक्रिया पुर्‍याएर सो रकम पठाउन सम्भव थिएन । यी र यस्ता किसिमका आर्थिक सजिलोका लागि पनि स्वायत्त निकाय चाहिएको थियो । अहिले बोर्डले वाषिर्क करिब ४० करोड रुपैयाँ खर्च गर्छ । नेपाल आउने एउटा पर्यटकबाट उठाउने पाँच सय रुपैयाँ नै बोर्डको मुख्य आम्दानीको स्रोत हो । नेपाल आउने विदेशी पर्यटक बढे पर्यटन बोर्डको आम्दानी स्वतः बढ्छ । व्यवसायीको आम्दानी पनि बढ्ने नै भयो । आर्थिक वर्ष ०६७/६८ मा बोर्डले ३४ करोड आम्दानी गरेको थियो । ०६८/६९ मा ३८ करोडको लक्ष्य छ ।
सिइओ छनोट समितिका सबै सदस्य निजी क्षेत्रबाट चुनिएका छन् । निजी क्षेत्रको व्यक्ति भए सरकारी दबाब कम हुन्छ भन्ने अवधारणाअनुसार यसो गरिएको हो । निर्णय गर्ने तहमै निजी क्षेत्रलाई शक्तिशाली बनाइएको छ । समग्र मुलुकको पर्यटन विकास बोर्ड सिइओको क्षमतामा भर पर्छ । कमजोर सिइओ आए मुलुकको पर्यटन विकासमा असर पर्छ । बोर्डको सिइओ एगि्रमेन्टबाट आउने भएकाले यसका लागि उसले निश्चित सर्तमा हस्ताक्षर गरेको हुन्छ । हालसम्मका तीनजना सिइओको छुट्टाछुट्टै सर्त छन् । कार्यकाल सकिन लागेका श्रेष्ठको हकमा तीनवटा मुख्य सर्त थिए । पहिलो, निजी क्षेत्रसँगको सम्बन्ध सुधार्ने, दोस्रो पर्यटक बढाउने र तेस्रो पर्यटनलाई राष्ट्रिय प्राथमिकताको क्षेत्रका रूपमा पहिचान दिलाउने ।
तीनवटै काममा उनी केही हदसम्म सफल देखिएका छन् । निजी क्षेत्रको एउटा वर्ग बोर्डको कामबाट असन्तुष्ट भए पनि प्रचण्डमान निजी क्षेत्रले रुचाइएका सिइओ हुन् । उनकै कार्यकालमा राष्ट्रिय प्राथमिकता प्राप्त अभियानका रूपमा पर्यटन वर्ष घोषणा भयो । पर्यटक आगमनमा सरदर २५ प्रतिशतले वृद्धि भइरहेको छ । पर्यटनलाई राष्ट्रिय प्राथमिकता प्राप्त उद्योगका रूपमा मान्यता दिनुपर्ने व्यवसायीको माग सम्बोधन गर्दै सरकारले यससम्बन्धमा अध्ययन गर्न उच्चस्तरीय समिति गठन गरेको छ । जनमत निर्माण गर्ने मुख्य माध्यम मिडियाले आफूलाई असफल भएको मूल्यांकन गरेको भन्दै श्रेष्ठले भने बोर्डबाट बिदा लिने घोषणा गरेका छन् ।
बोर्ड सञ्चालक समितिमा पाँचजना निजी क्षेत्रका र चारजना सरकारी प्रतिनिधि रहन्छन् । साथै, अध्यक्षका रूपमा पर्यटनसचिव र सदस्यसचिव सिइओ रहने व्यवस्था छ । राजनीतिक हस्तक्षेपका कारण लामो समयसम्म बोर्ड सरकारी प्रतिनिधिकै बाहुल्यमा चल्यो । अन्य क्षेत्रभन्दा पर्यटनको निजी क्षेत्र परिपक्व भयो भन्ने निष्कर्षकासाथ पर्यटन बोर्ड गठन गरिएको थियो । निजी क्षेत्रले स्वामित्व नलिएसम्म बोर्ड सफल हुँदैन ।
सिइओ छनोट गर्ने उपसमितिको योग्यताबारे पनि प्रश्न उठिरहेका छन् । यद्यपि, बोर्ड ऐन सदस्यको योग्यताबारे मौन छ । बोर्ड सिइओ हुन स्नातकोत्तर गरी पर्यटन क्षेत्रमा दश वर्षको अनुभव हुनुपर्ने प्रावधान छ । कतिपयले यसलाई परीक्षा दिनेभन्दा कपि चेक गर्ने कम योग्यता भएको अवस्थाका रूपमा समेत चित्रण गरेका छन् । विदेशी सिइओ ल्याउने, सिइओ छनोटमा सार्वजनिक बहस र भोटिङ गर्नेजस्ता विकल्प पनि व्यवसायीले दिएका छन् । जे भए पनि पर्यटन बुझेको युवा नेतृत्वमा आउनुपर्छ । जसले बोर्डलाई नै परिमार्जित रूपमा अगाडि बढाउन सकोस् ।

पर्यटन बोर्ड सिइओका लागि १८ जनाको आवेदन

काठमाडौं, ६ कात्तिक – नेपाल पर्यटन बोर्डको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सिइओ) पदका लागि १८ जनाले आवेदन दिएका छन् । खुला प्रतिस्पर्धाबाट छनोट गरिने सो पदका लागि आइतबारसम्म म्याद तोकिएको थियो । म्याद सकिने दिन ९ जनाले आवेदन दिएका छन् ।
पर्यटन बोर्डको सिइओका लागि आवेदन दिनेमा बोर्डकै वरिष्ठ निर्देशकदेखि मन्त्रालयका सहसचिव, पर्यटन व्यवसायी तथा पर्यटनविद् छन् । बोर्डका वरिष्ठ निर्देशक सुवास निरौलाले सिइओका लागि आवेदन दिएका छन् । निरौला सन् २००० मा खुला प्रतिस्पर्धाबाट निर्देशक पदमा बोर्ड प्रवेश गरेका हुन् । हाल उनी पर्यटन सम्पदा तथा विकास महाशाखाको प्रमुख छन् । सन् २००७ मार्च देखि सेप्टेम्बरसम्म निरौलाले निमित्त कार्यकारी प्रमुखको जिम्मेवारीसमेत सम्हालेका थिए । उनी दुई वर्ष पर्यटन वर्ष कार्यक्रम कार्यान्वयन समितिका सदस्य-सचिव भैसकेका छन् । त्यस्तै पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सहसचिव लोकबहादुर खत्रीले  पनि सो पदका लागि आवेदन दिएका छन् । उनी मन्त्रालयको योजना महाशाखा प्रमुख हुन् । खत्री सो पदमा आवेदन दिने एक मात्र उच्च सरकारी अधिकारी हुन् । आवेदन दिने अन्यमा डा. गंगाप्रसाद अकेला, ज्ञानेश्वर महतो, डा. रघु विष्ट, भूमिलाल तामाङ, मोहनबहादुर कार्की, डा. नारायणकृष्ण प्रधान, जितेन्द्र राना, दीपकराज जोशी, डा. ज्ञानेन्द्ररत्न तुलाधर, विष्णुबहादुर जिसी, कृष्ण थापा, डा. हरि शर्मा, शिवशरण थापा र गजेन्द्रराज शर्मा छन् ।
दुईजनाले भने आवेदनमा आफ्नो नाम उल्लेख गरेका छैनन् । आवेदन दिनेमध्ये ५ जना विद्यावारिधि गरेका व्यक्ति छन् । बोर्ड सिइओका लागि कुनै पनि विषयमा स्नातकोत्तर गरी पर्यटन क्षेत्रमा दश वर्षको अनुभव हुनुपर्ने व्यवस्था छ । त्यस्तै नेपाली तथा अंग्रेजी भाषामा पोख्त हुनुपर्ने, अन्य भाषाको पनि ज्ञान हुनुपर्ने, कम्प्युटर तथा अन्य सूचना प्रविधिको ज्ञान हुनुपर्नेलगायत योग्यता सो पदका लागि तोकिएको छ ।
आवेदन दिनेमध्ये अकेला जनकपुरका प्राध्यापक हुन् । टे्रकिङ व्यवसायी महतो ग्रेट हिमालय ट्रेकका कन्सल्ट्यान्ट हुन् ।
दीपक जोशी भने बोर्डकै कर्मचारी हुन् । ज्ञानेन्द्ररत्न तुलाधर हिसिला यमी पर्यटन मन्त्री हुँदा पर्यटन वर्ष कार्यक्रम कार्यान्वयन समितिका सदस्य-सचिव बनाइएका व्यक्ति हुन् । उनी नाताले यमीका बहिनीज्वाइँ हुन् ।
बोर्ड सिइओ छनोट गर्न सञ्चालक समितिले तीन सदस्यीय उपसमिति गठन गरिसकेको छ । उपसमितिका सदस्यहरूमा बोर्ड सञ्चालक समिति सदस्यहरू गणेश सिम्खडा, ध्रुवनारायण श्रेष्ठ र निमी शेर्पेनी छन् । समितिले १५ दिनभित्र तीनजनाको नाम सिफारिस गर्नेछ । बोर्ड सिइओका लागि गत २ असोजमा ३५ दिने सूचना जारी गरिएको थियो । बोर्ड कार्यकारी प्रमुखको म्याद आगामी साता सकिँदै छ ।
बोर्डको सिइओ पदको अवधि ४ वर्षको हुने र तलब तथा सुविधा वार्ताबाट तय गरिने पर्यटन बोर्ड नियमावलीमा उल्लेख छ । बोर्डको वार्षर्िक अपरेसन प्लान बनाउने तथा कार्यान्वयन गर्ने, अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपालको प्रवर्द्धन गर्न रण्ानीति तथा कार्यक्रम बनाउने, नयाँ पर्यटकीय गन्तव्यको खोजी र विकास गर्ने, सरकार तथा अन्य निकायसँग समन्वय गर्नेलगायत जिम्मेवारी सिइओको हुने नियमावलीमा उल्लेख छ ।

ठमेल क्षेत्रका मसाजमा छापा, मदिरा र कन्डम भेटियो

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ ५ कात्तिक
पर्यटकीय बजार ठमेल क्षेत्रका करिब एक दर्जन भन्दा बढी मसाज सेन्टरमा छापा मरिएको छ ।
ठमेल क्षेत्रमा साचालित मसाजले खुलेआम यौन धन्दा गरिरहेको भन्ने स्थानीयवासीको जन गुनासो बढेपछि शनिबार छापा मार्ने क्रममा प्रहरीले केही मसाज सेन्टरमा मदिराका बोत्तल चुरोट र कन्डमका बट्टा फेला पारेको छ ।
ठमेल पर्यटन विकास परिषद पर्यटक प्रहरी ठमेल र महानगरीय प्रहरी प्रभाग लैनचौर सोह्रखुट्टेबाट शनिबार साँझ अनुगमनमा गएको साचारकर्मी सहितको टोलीले शनिबार छापा मार्ने क्रममा ठमेल क्षेत्रका केही मसाज केन्द्रमा विभिन्न ब्राण्डका मदिराका बोतल चुरोटका बट्टा र कन्डम फेला पारेको हो । सो अनुगमन टोलीले ठमेलका न्यु ठमेल म्याजिक टप्स मसाज सेन्टर एभरेष्ट हेल्थ सेन्टर एण्ड सेन्ट थाई मसाज बढी केयर स्पा सेन्टर हिमाली मसाज पार्लर नेचुरल मसाज सेन्टर यति पिसफल मसाज मोनालिसा स्पा र द काठमाडौ मसाज सेन्टर सहित एक दर्जन भन्दाबढी मसाज सेन्टरमा छापा मारेको थियो ।
छापा मार्ने क्रममा कतिपय साचालकहरु भ्ाागेका थिए भने अधिकाँशले दर्ता प्रमाणपत्र नविकरण नै नगरेको र केहीले कत्तैपनि दर्ता नगरेको भेटिएको छ ।
ठमेल क्षेत्र भित्रका करिब एक सय भन्दा बढी मसाज सेन्टरद्धारा साचालित व्यवसायलाई मर्यादित बनाउने उदेस्यले छापा मार्नेक्रममा प्रहरीले केही मसाजमा विभिन्न ब्राण्डका मदिराका बोतल चुरोटका बट्टा र कन्डम फेला पारेको ठमेल पर्यटन विकास परिषदले जनाएको छ ।
प्रिषदका उपाध्यक्ष रामशरण थपलियाले अनुगमनको क्रममा ठमेल क्षेत्रका करिब ६० प्रतिशत व्यवसायीले मसाज व्यवसायलाई मर्यादित रुपमा साचालन गर्न जारी गरेको आचारसंहिता लागु नगरेको पाइएको बताए । उनले छापा मार्नेक्रममा धेरैले मसाज व्यवसाय साचालन गर्दा अपनाउनुपर्ने न्युनतम आधार समेत पुरा नगरेको र दर्ता नै नगरि चलाइरहेको भेटेको बताए ।
यसले राज्यलाई बुझाउनुपर्ने राजश्व समेत छलि भइरहेको र आयुर्वेद उपचार पद्धतीबाट पर्यटकलाई शरिरमा मालिस गरेर सेवा दिनुपर्नेमा अधिकाँश व्यवसायीले अर्कै धन्दा गरेको प्रष्ट हुने बताउँदै थपलियाले भने ु ठमेलका करिब ४० प्रतिशत व्यवसायीले मात्र मर्यादित आचार संहिता अनुरुप काम गरेको देखिन्छ ।ु बाँकी ६० प्रतिशतले मसाजका नाममा अनैतिक कार्य गरिरहेको अनुगमनका क्रममा देखिएको जानकारी गराउँदै उनले अनैतिक कार्य गर्नेलाई अब कडा कारबाही हुने चेतावनी दिए । परिषदले हाल व्यवसायीलाई चेतावनी स्वरुप सामान्य कारबाहीमा छाड्ने गरेको बताउँदै उनले भने ुअब मसाजका नाममा अनैतिक कार्य गर्ने व्यवसायीलाई छाडिने छैन।ु उनले अनुगमनको क्रममा अधिकाँश व्यवसायीले नेपाल मसाज व्यवसायी संघ र परिषदबीच व्यवसायलाई मर्यादित पार्न यसअघि जारी गरेको आचारसंहिता पालना नगरेको बताए ।
सोह्रखुट्टै प्रहरी चौकीका नायव प्रहरी निरीक्षक सई रुद्ध बोहराले अनुगमनको क्रममा पर्यटकीय बजार ठमेल क्षेत्रमा साचालित अधिकाँश मसाज साचालकहरुले आयुर्वेदिक उपचार पद्धतीबाट पर्यटकलाई शरीर दुखेको ठाँउमा मालिस गर्ने स्वच्छ व्यवसाय गर्नुपर्नेमा अनैतिक कार्य गरेको भेटिएको बताए । यदि उनीहरुले राम्रो काम गरेको भए अनुगमनको टोली केन्द्रमा पस्नासाथ अनुहार छोप्दै भोग्नुपर्ने थिएन भन्दै उनले छापामार्ने क्रममा केही मसाजमा विभिन्न ब्राण्डका मरिदराका बोत्तल र कन्डम
फेला पारेको बताए । उनले भगवती लामाद्धारा साचालित ठमेलको स्पा बढी मसाज सेन्टरमा रोयलस्टेग र वियरका बोत्तल चुरोटका बट्ट र कन्डम फेला परेको जानकारी गराए ।
पर्यटक प्रहरी ठमेलका प्रहरी नायब निरीक्षक खेमराज रावलले पनि छापा मार्नेक्रममा ठमेलका कुनैपनि व्यवसायीले मसाज व्यवसाय साचालन गर्न आवस्यक न्युनतम आधार पुरा नगरेको देखेको बताए । अनुगमनका क्रममा अधिकाँश मसाज गर्ने स्थल फोहोर भट्टि जस्तो र हाव नछिर्ने अँध्यारो भएकाले झट्ट हेर्दा मसाजका नाममा यौन धन्दा भइरहेको जस्तै दृश्य देखिएको बताए ।
नेपाल मसाज व्यवसायी संघका उपाध्यक्ष राजेन्द्र श्रेष्ठले अनुगमनको क्रममा धेरै मसाज साचालकहरुले अझै आचार संहितामा भएका न्युनतम आधार समेत पालना नगरेको भेटेको बताए । यसअघि नै व्यवसायलाइृ मर्यादित एवं सम्मानीत् पेसाका रुपमा विस्तार गर्न संघले निर्देशन गरेका कुनैपनि काम पुरा नभएको फेला परेको बताउँदै उनले अझै अनैतिक कार्य गर्ने व्यवसायीलाई संघले नै नछोड्ने दावी गरे ।

अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट संकलन हुने राजश्व ४० करोडले बढ्यो

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ४ कातिक
विगत केही वर्षदेखि त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट संकलन हुने राजश्व रकम बढ्न थालेको विमानस्थल कार्यालयले जनाएको छ । विमानस्थल कार्यालयका अनुसार गत आर्थिक वर्ष पहिलेको भन्दा ४० करोड राजश्व संकलन बृद्धि भएको छ ।
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल कार्यालयका महाप्रवन्धक रतिशचन्द्रलाल सुमनले विगत केही वर्षदेखि विमानस्थलबाट संकलन हुने रावश्व रकम लगातार बढिरहेको बताए ।
उनले आर्थिक वर्ष २०६६÷०६७ मा २ अर्ब २३ करोड राजश्व संकलन भएकामा आव ६७÷०६८ मा सो राजश्व रकम बृद्धि भई कुल २ अर्ब ६३ करोड संकलन भएको बताए ।
उनले विमानस्थलमा हुने विविध गतिविधी एवं जहाज ह्याङरिङबाट जम्मा हुने रकमबाट सो परिणामको रजश्व संकलन भएको बताए । राजश्व संकलनबाट उठेको रकम विमानस्थलको दैनिक कार्य साचालनदेखि पूर्वाधार विस्तारका कार्यक्रममा खर्च भइरहेको जानकारी गराउँदै उनले आर्थिक वर्ष २०६८÷०६९ मा विमानस्थलबाट कुल २ अर्ब ९३ करोड राजश्व संकलन हुने अपेक्षा गरिएको बताए ।
विगत केही समयदेखि अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा साचालित हवाई यात्रु संख्या बढेसँगै रावश्व संकलन पनि बढेको विमानस्थल कार्यालयले जनाएको छ ।
अपेक्षा गरेअनुरुप राजश्व संकलन भएको खण्डमा सो रकम विमानस्थलको भौतिक पूर्वाधार विस्ता र हवाइ सुरक्षामा खर्च हुने पनि उनले जानकारी गराए ।
महाप्रवन्धक सुमनका अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अहिले अन्तर्राष्ट्रिय र आन्तरिक गरि दैनिक करिब ३ सय ९० ओटा जहाज आवत-जावत गरिरहेका छन ।
जसमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान तर्फ हाल दैनिक ८२ देखि ९० ओटा जहाज आवत-जावत गरिरहेका छन । अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा साचालित नेपाल वायुसेवा निगम सहित विभिन्न २७ ओटा विमान कम्पनीहरुले अन्तर्राष्ट्रिय उडान भरिरहेका छन ।
महाप्रवन्धक सुमनले अहिले विमानस्थलमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान तर्फ १३ सय ५० प्रति घण्टा यात्रु क्षमता रहेकामा सो क्षमतालाई २४ सै घण्टा साचालन गरिएमा अन्तर्राटि्रय उडानमा दैनिक कुल २४ हजार ३ सय यात्रु क्षमता हुने दावी गरे । यसैगरि उनले सोही अनुरुप विमानस्थलको क्षमता विस्तार गरिएमा आन्तरिक उडान तर्फ यात्रु संख्या दैनिक ५ हजार पुग्ने जानकारी गराए ।
दैनिक २४ सै घण्टा विमानस्थलको उडान क्षमता विस्तार गरिएमा अन्तर्राष्ट्रिय तर्फ यात्रु संख्या वार्षिक ८७ लाख ४८ हजार र आन्तरिक तर्फ वार्षिक १९ लाख ४४ हजार पुग्ने अनुमान गरिएको उनको कथन छ ।
सन २०१५ भित्रमा स्वदेशी र विदेशी उडान गरि कुल यात्रु संख्या पुर् याउने लक्ष्य लिएको जानकारी गराउँदै उनले सुरक्षा चेकिङ व्यवस्था अध्यागमन यात्रु क्षमता व्यागेज र भन्सार लगायतका व्यवस्था अनुकुल भएमा मात्र सो लक्ष्य पुरा हुने दावी गरे ।
विमानस्थल कार्यालयले अहिले नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले विमानस्थलबाट ओहोर-दोहोर गर्ने हवाई यात्रुलाई विमानस्थलमा आइ पर्ने सबै सुविधाको राम्रो व्यवस्था मिलाएको जनाएको छ ।

तीन नयाँ एयरलाइन्स थपिने

काठमाडौ, कार्तिक ३ - नेपालतर्फ देखिएको पर्यटक आकर्षणसँगै नयाँ विमान कम्पनीको चासो पनि बढ्न थालेको छ । यसअघि यात्री नपाएर बन्द भएका सहित तीन नयाँ विमान कम्पनीले काठमाडौं सीधा उडानको माग गर्दै आवेदन दिएका छन् ।
रसियाको एरोफ्लोट, श्रीलंकन एयरलाइन्स र संयुक्त अरब (युएई) को आरएके एयरवेजले पनि छिट्टै नेपालबाट उडान गर्ने तयारी थालेका छन् । नेपालमा चर्किएको द्वन्द्वसँगै बन्द भएका एरोफ्लोट र श्रीलंकन एयरले नेपालतर्फको आवतजावत बढन् थालेकैले फेरि चासो देखाएका हुन् । पछिल्लो दुई वर्षमा यहाँ सेवा दिन १० वटा विदेशी एयरलाइन्सले सीधा उडान सुरु गरेका छन् । यीसँगै अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्ने कम्पनीको संख्या २८ पुगेको छ । नयाँ तीन कम्पनीले पनि सेवा सुरु गरेपछि एक नेपाली सहित ३० विदेशी वायु सेवा कम्पनीका जहाजले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल टेक्नेछन् । यहाँबाट उडान गर्न अनुमति पाएको पछिल्लो विमान कम्पनी इन्डिगो एयरलाइन्स हो । यो भारतीय कम्पनीले यही कात्तिक ११ गतेदेखि काठमाडौं-दिल्ली उडान सुरु गर्दै छ । सेवा सुरु गर्ने चासो देखाएका मध्ये एरोफ्लोटले भने सन् २००१ सम्म नेपाल उडान गथ्र्यो । त्यसपछि द्वन्द्वका कारण पर्यटन क्षेत्र धराशायी भएकाले कम्पनीले उडान स्थगित गरेको थियो । 'पर्यटक आगमनका कारण हवाई व्यवसाय फस्टाइरहेकाले फेरि चासो दिएको छ,' पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सहसचिव सुरेश आचार्यले भने 'तीन वटै कम्पनीलाई सेवा सञ्चालन गर्न दिन उच्च अधिकारीबीच छलफल भइरहेको छ ।'
नेपाल आउने पर्यटकसँगै वैदेशिक रोजगारका लागि नेपालीहरू बिदेसिन थालेपछि विमान कम्पनीको चासो थप बढेको हो । दैनिक करिब १ हजार युवा रोजगारीको अवसर खोज्दै बिदेसिने गरेका छन् । यत्तिकै हाराहारीमा काममा गएकाहरू फर्किने अनुमान सरकारको छ । यसैगरी १० लाख पर्यटकलाई स्वागत गर्ने गरी ल्याइएको पर्यटन वर्षले पनि नेपालतर्फको आकर्षण बढाएको छ । सन् २०११ को पहिलो ६ महिनामा २०१० को सोही अवधिको तुलनामा १९ दशमलव ३९ प्रतिशतले पर्यटक बढेका छन् । जनवरीदेखि सेप्टेम्बरसम्म करिब ३ लाख ७० हजार पर्यटक हवाई मार्ग हुँदै नेपाल आएको तथ्यांक छ ।
श्रीलंकन एयरलाइन्सले भारतको दिल्ली हुँदै नेपालबाट उडान गर्ने योजना बनाएको आचार्यले बताए । एयरलाइन्सले सन् २००८ मा श्रीलंकाबाट दिल्ली हुँदै अन्य मुलुकमा सीधा उडान गर्ने पाँचौ स्वतन्त्रता अधिकार (फिफ्थ फ्रिडम) पाएको छ । त्यस्तै युएईबाट उडान गर्ने चासो देखाएको आरएके एयरवेजलाई अनुमति दिनुअघि दुई देशबीचको हवाई सम्झौता परिमार्जन गर्नुपर्ने हुन्छ । हालको सम्झौता अनुसार दुई मुलुकबीच साताको २८ उडान गर्न पाउने व्यवस्था छ । यसअन्र्तगत एयर अरेयिबा, फ्लाई दुबई र इत्तिहाद एयरवेजले उडान गरिरहेका छन् ।
एयर अरेयिबा र फ्लाई दुबई साताको १४/१४ उडान गरिरहेका छन् । त्यस्तै इत्तिहादले दैनिक एक उडान गरिरहेको छ । सम्झौताअनुसार पाएको सिट क्षमता पहिले नै प्रयोग भइसकेकाले फ्लाई दुबईले सरकारले व्यवस्था गरेकेा 'टेम्पोररी अपरेटिङ परमिट (टप)' का आधारमा सात उडान गर्दै आएको छ । 'सरकारले पर्यटन वर्षलाई लक्षित गरी २०११ का लागि मात्र टप आधारमा उडान गर्न दिने हो,' आचार्यले भने, 'सम्झौताभन्दा बढी उडानका लागि परिमार्जन गरेर उडान गर्न पाउने सिट फ्रिक्वेन्सी बढाउनुपर्छ ।' तर एयर अरेबियालाई पाँचौं स्वतन्त्रता अधिकार दिनेबारे भएको विवादका कारण सम्झौता परिमार्जन हुने/ नहुनेमा आशंका छ ।
अरेबियाले काठमाडौं हुँदै मलेसिया उडानका लागि यो अधिकार माग गरेकामा सरकारले स्वीकृति दिए पनि नेपाल वायु सेवा निगमको विरोधपछि फिफ्थ फ्रिडमको निर्णय रद्द गरिएको थियो ।

सिइओ छनोट प्रकि्रया पारदर्शी हुनुपर्नेमा जोड

काठमाडौ ३ कातिक – पर्यटन व्यवसायी एवं सरोकारवालाहरुले नेपाल पर्यटन बोर्डको आगामी नयाँ प्रमुख कार्यकारी निर्देशक सिइओ छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी एवं व्यवहारिक हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन ।
पर्यटन बोर्डको नयाँ नेतृत्व छनोटमा कुनै राजनीनिक हस्तक्षेप हुन नहुनेमा जोड दिँदै उनीहरुले आगामी प्रमुख कार्यकारी छनोट प्रकि्रया राम्रो नभए मुलुकको पर्यटन क्षेत्र थप धरासायी हुने बताएका छन ।
पर्यटन पर्यटन पत्रकार संघ जाट नेपालद्धारा बिहीबार राजधानीमा आयोजित छलफल कार्यक्रममा व्यवसायी एवं सरोकारवालाहरुले नेपाल पर्यटन बोर्डको नयाँ प्रमुख कार्यकारी छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी एवं व्यवहारिक हुनुपर्नेमा जोड दिएका हुन । विगत १२ वर्ष अघि सरकारले मुलुकको पर्यटन उद्योगको प्रवद्र्धनमा नीजि व्यवसायीको भूमिकालाई विशेष प्राथमिक्ता दिनुपर्छ भन्ने मान्यताका आधारमा सन १९९८ मा तत्कालिन पर्यटन विभागलाई खारेज गरि नीजि-सरकारी साझेदारीको अवधारणमा नेपाल पर्यटन बोर्ड स्थापना गरेको जानकारी गराउँदै उनीहरुले आगामी बोर्डको नयाँ नेतृत्व छनोट प्रकि्रया पनि सोही अवधारणा अनुसारको हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन ।
पर्यटन मन्त्रालयका पूवं सचिव एवं पर्यटन बोर्डका संस्थापक अध्यक्ष दीपेन्द्र पुरुष ढकालले बोर्डको वितेका १२ वर्षे समिक्षत्मक गतिविधीका बारेमा जानकारी गराउँदै आगामी नयाँ नेतृत्व छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी र व्यवहारिक हुनुपर्ने बताए । मुलुको पर्यटन प्रवद्र्धनको अभियानमा एक स्वायत्त पूर्व अधिकार प्राप्त संस्थाको परिकल्पनाकासाथ नेपाल पर्यटन बोर्ड स्थापना भएको भएपनि अहिले बोर्ड सो परिकल्पना विपरित साचालन भइरहेको दावी गर्दै उनले अहिले बोर्ड राजनीतिक चलखेख एवं हस्तक्षेप बढेको बताए । उनले बोर्डमा स्वदेशी नै छनोट गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन ।
बोर्डको आगामी सिइओ छनौट गर्न बोर्डले धुर्वनारायण श्रेष्ठ गणेश सिम्खडा र ङिमी शेर्पा सहितको ३ सदस्य समिति बनाएको छ । सो समितिले अहिले नयाँ कार्यकारी खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट छान्न आगामी ६ कात्तिकसम्म आवेदन खुलाएको छ । प्रमुख कार्यकारीकालागि अहिलेसम्म ६ जनाले आवेदन हालिसकेका छन भने अझै हाल्नेक्रम जारी छ । यसैगरि हालका प्रमुख कार्यकारी निर्देशक प्रचण्डमान श्रेष्ठको कार्यकाल आगामी १४ कात्तिकबाट समाप्त हुँदै छ ।
नेपाल पर्यटन बोर्डका प्रमुख कार्यकारी निर्देशक प्रचण्डमान श्रेष्ठले आफ्ना ४ वर्षे कार्यकालमा बोर्डबाट नीजि व्यवसायी र सरकारको संयुक्त सहकार्यमा मुलुकको पर्यटन प्रवद्र्धनमा भएका विविध कार्यक्रम एवं उपलब्त्रीहरुका बारेमा जानकारी गराउँदै अहिले बोर्डमा राजनीतिक हस्तक्षेप बढेको बताए ।
राजनीतिक हस्तक्षेपकै कारण अहिले पर्यटन प्रवद्र्धनका केही कार्यक्रम सोचे अनुरु नभएको जानकारी गराउँदै उनले आफु पनि विगत ३५ वर्षदेखि पर्यटन क्षेत्रमै तल्लिन रहेकाले बोर्डको नयाँ नेतृत्व छनोटमा राजनीतिक हस्तक्षेप हुन नहुने धारणा राखे । उनले राजनीतिक हस्तक्षेपकै कारण सोचे अनुरुपको काम गर्न नपाएको बताएका थिए ।
पर्यटन मन्त्रालयका सह सचिव राजनकृष्ण अर्यालले अहिलेसम्म बोर्डमा मन्त्रालयले हस्तक्षेप नगरेको जानकारी गराउँदै आगामी सिइओ छनोट प्रकि्रयामा कानुनी प्रकि्रया गुरा गर्न समितिका सदस्यहरुलाई सुझाव दिए । पर्यटन वर्ष २०११ का राष्ट्रिय संयोजक योगेन्द्र शाक्य र बरिष्ठ पर्यटन व्यवसायी टेकचन्द्र पोख्रेलले स्थापना कालमा व्यवसायीले देखेको सपना जस्तो पर्यटन प्रवद्र्धनात्मक काम हालको बोर्डले नगरेकामा दुःख व्यक्त गर्दै अब बोर्डको संरचनामा परिवर्तन गर्ने बेला आएको बताएका थिए । नयाँ सिइओ छनोट समितिका सदस्य धुर्बनारायण श्रेष्ठले अहिलेसम्म ५ जनाको आवेदन परेको जानकारी गराउँदै सिइओ छनोट प्रकि्रया एकदमै पारदर्शी हुने दावी गरे । श्रेष्ठले भने ु खुल्ला प्रतिस्पर्धामा आएका मध्ये जो राम्रो छ उसैलाई छान्ने छौंु । उनले आफुहरु कुनैपनि राजनीनिक दबावमा नपर्ने पनि स्पष्ट पारे । नेपाल पर्वतारोहण संघका पूर्व अध्यक्ष आङछिरिङ शेर्पा टानका पूव उपाध्यक्ष बच्चुनारायण श्रेष्ठ नाट्टोका अध्यक्ष अशोक पोख्रेल दोलखा पर्यटनका अध्यक्ष बैकुण्ठ प्रधान टानका महासचिव मोहन लम्साल टुरगानका अध्यक्ष हरेराम बराल लगायतले पर्यटन बोर्डका प्रवद्र्धनात्मक अभियान काठमाडौमा मात्र सिमित भएकाले मुलुकभर विस्तार हुनुपर्नेमा जोड दिँदै बोर्डको संरचना नै परिवर्तन गर्नुपर्ने बेला आएको बताएका थिए ।

दाहालको अध्यक्षतामा लुम्बिनी विकास निर्देशक समिति गठन

काठमाडौ,३० आश्विन  - सरकारले माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको अध्यक्षतामा बृहत लुम्बिनी विकास राष्ट्रिय निर्देशक समिति गठन गरेको छ । सोमबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले बृहत लुम्बिनीको विकास गर्न उक्त निर्देशन समिति गठन गरेको हो ।
त्यसैगरी सरकारले सन् २०१२ लाई लुम्विनी भ्रमण बर्ष घोषणा गरेको छ । समितिका सदस्यहरुमा एमालेका मंगलसिद्घि मानन्धर, कांग्रेसका मिनेन्द्र रिजाल, वन मन्त्री मोहम्मद वकिल मुसलमानसहित छ जना छन् ।
समितिलाई लुम्बिनीको विकासको लागि लुम्बिनीलाई बृहत्तर विकास, शान्ति क्षेत्र र पर्यटकीय क्षेत्रको गुरुयोजना प्रस्ताव तयार पारेर प्रस्ताव गर्ने क्षेत्राधिकार दिइएको छ । त्यसका लागि अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग जुटाउनेसमेत जिम्मेवारी दिइएको छ ।
दाहाल केही महिनाअघि लुम्बिनीको विकासको लागि करिव २ खर्ब २५ अरव रुपैयाँ लगानी गर्ने चर्चा गरिएको चीनमा रहेको ऐपेक नाम गैरसरकारी संस्थाको सह-अध्यक्षसमेत हुन् । त्यसैगरी सरकारले धितोपत्र बोर्डको कार्यकारी निर्देशक बाबुराम श्रेष्ठ, टिसिएनका अध्यक्ष बन मन्त्रलायका सहसचिव रामप्रसाद लम्साल र जडिवुडी प्रशोधन केन्द्र अध्यक्ष हरिहर सिग्देल नियुक्त गरेको छ । सबै खुला प्रतिस्पर्धाबाट छानिएका हुन् । सरकारले राष्ट्रिय खेलकुद कैलाली र कञ्चनपुरमा फागुन १४ गतेदेखि एक सातासम्म आयोजना गर्ने पनि निर्णय गरेको छ ।

इराकमा हत्या भएका नेपाली श्रमिकका परिवारले छिट्टै क्षतिपुर्ति पाउने

dw'h+u kf08]÷/fhwfgL

sf7df8f},#) c;f]h

ljut * jif{ cl3 O/fsdf ;fd'lxs xTof ePsf] !@ hgf g]kfnL >lds dWo] @ hgfsf] kl/jf/n] kfpg'kg]{ Ifltk'lt{ l5§} kfpg] ePsf 5g .

@)^! ;fn !^ ebf}df sfdsf] lzn;nfdf O/fs k'u]/ Hofg u'dfPsf  !@ hgf g]kfnL dWo] !) hgfsf] kl/jf/n] Ifltk'lt{ :j?k kfpg'kg]{ /sd kfO;s]sf] / cGo b'O{ hgfsf] kl/jf/n] clxn];Dd gkfPsfn] pgLx?sf] kIfdf d'4f nl8/x]sf cd]l/sL jsLn Dofs x\ofGnLn] ;f] hfgsf/L u/fPsf x'g .

g]kfnL  >d lj1 8f= u0f]z u'?ªnfO{ ;fy lnP/ g]kfnL >ldssf kIfdf ljut nfdf] ;dob]lv d'4f nl8/x]sf cd]l/sL jsLn Dofsn] O/fdsf Hofg udfPsf dWo] b'O{ hgfsf] kl/jf/n] 8s'd]G6 ck'u eGg] ToxfF sfo{/t sDkgLsf] bfjLsf sf/0f clxn];Dd Ifltk'lt{ /sd gkfPsf] hfgsf/L u/fpFb} pgn] g]kfnLnfO{ O/fsdf dfq geP/ w]/} d'n'sdf >dsf] sfd /fd|f] gePsf] / k};f klg Go'g ePsf] ;'g]sfn] pgLx?sf] kIfdf cd]l/sfsf] >d cbfntdf d'4f nl8/x]sf] atfP .

sfds} nflu O/fs k'u]/ Hofg u'dfPsf tL b'O{ hgfsf] kl/jf/n] kfpg'kg]{ /sd gkfO/x]sf] cj:yfdf cfkm'n] pgLx?sf] kIfdf d'4f nl8/x]sf] hfgsf/L u/fpFb} pgn] ca pgLx?sf] kIfdf km};nf x'g nfu]sf] atfP . pgn] cfufdL $ dlxgfleq pgLx?sf] kl/jf/n] Ifltk'lt{ /sd kfpg] ;Defjgf /x]sf] atfP . !@ hgf dWo] !) hgfsf kl/jf/n] hgxL !^ nfv kfPsf] hfgsf/L u/fpFb} pgn] clxn];Dd gkfO/x]sf b'Ohgfsf] kl/jf/n] klg l5§} ;f] /sd kfpg] atfP .   pgLx?n] O/fsdf sfd u/]sf] sDkgL hf]8{g l:yt bfp8 P08 kf6{g/ ePsf] / ;f] sDkgLn] cd]l/sL s]l8of  sDkgL;Fusf] ;xsfo{df sfd ub}{ cfPsf] hfgsf/L u/fpFb} pgn]  s]l8of sDkgL O/fsdf aGbf]j:tL ;DaGwL 7]Ssf kfPsf] ;+:yf ePsf] atfP . ;f]xL cfwf/df cfkm'n] g]kfnL >ldssf kl/jf/sf] kIfdf d'4f nl8/x]sf] bfjL ub}{ Dofsn] eg],… clxn] d cd]l/sL ;/sf/sf] nf]slk|o sDkgL  …s]lacf/Ú lj?4 cd]l/sfsf] Sofln{kmf]lg{ofsf] >d cbfntdf d'4f xfn]sf] 5'Ú .  cfkm'n] dfga a]rlavg lj?4 ;f] sDkgLdfyL d'4f xfn]sf] atfpFb} Dofsn] eg], …O/fsdf Hofg u'dfPsf] b'O{ hgfsf >LdtL, 5f]/f5f]/L / afa'cfdf gePsfn] sDkgLn] Ifltk'lt{ glbPsf] xf] Ú . pgn] ;f] 36gfsf] lj:t[t ljj/0f h]g]ef k'u]/ ;+o'Qm /fi6«;+3sf] ;fwf/0f ;efdf klg  ;'gfPsf] atfP .  of] 36gfdf dfq cfkm' s]Gb|Lt geP/ pgn] O/fs, O/fg, ckmuflg:tfg nufotsf cd]l/sL sDkgLdf k'u]/ b'Mvsf;fy sfd ug]{ g]kfnLsf] kIfdf d'4f nl8/x]sf] hfgsf/L u/fP . o;}ul/ pgn] cd]l/sfsf] sf/ b'3{6gfdf Hofg 'dfPsf dfgjclwsf/sdL{ ;'efif bgf{n, ckmuflg:tfgsf] sfd ug]{ sDkgLdf Hofg u'dfPsf ydg u'?ª / O/fsdf >dsf] lznl;nfdf Pp6f v'§f u'dfPsf a'l4 ;'gf/sf] kIfdf clxn] d'4f n8g yfn]sf] atfPsf 5g .

k|wfgdGqL 8f= afa'/fd e§/fOsf] lgb]{zgdf ev{/} ;/sf/n] u7g u/]sf] j}b]lzs /fhuf/ Joj:yfkgdf  ;'wf/ ug{ ;'emfj lbg] pRr :t/Lo ;ldltn] klg pgsf] o; sbdsf kIfdf cfjfh p7fpFb} cfPsf] 5 . ;f] ;ldltsf cWoIf 8f= u0f]z u'?ªn] cd]l/sL jsLn] lg:jfy{sf] efjgfn] s'g} /sd ljgf ljb]zdf cnkq k/]sf g]kfnL >ldssf] kIfdf nl8/x]sf] d'4fdf cfkm'n] klxn] b]lv g} ;fy lbO/x]sfn] ca g]kfnL >ldsnfO{ ljb]zdf sfd ug{ s]xL ;xh x'g] atfP .      

     

  

इराकमा हत्या भएका नेपाली श्रमिकका परिवारले छिट्टै क्षतिपुर्ति पाउने

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ३० असोज
विगत ८ वर्ष अघि इराकमा सामुहिक हत्या भएको १२ जना नेपाली श्रमिक मध्ये २ जनाको परिवारले पाउनुपर्ने क्षतिपुर्ति छिट्टै पाउने भएका छन ।
२०६१ साल १६ भदौमा कामको शिलसलामा इराक पुगेर ज्यान गुमाएका १२ जना नेपाली मध्ये १० जनाको परिवारले क्षतिपुर्ति स्वरुप पाउनुपर्ने रकम पाइसकेको र अन्य दुई जनाको परिवारले अहिलेसम्म नपाएकाले उनीहरुको पक्षमा मुद्धा लडिरहेका अमेरिकी वकील म्याक ह्यान्लीले सो जानकारी गराएका हुन ।
नेपाली श्रम विज्ञ डा। गणेश गुरुङलाई साथ लिएर नेपाली श्रमिकका पक्षमा विगत लामो समयदेखि मुद्धा लडिरहेका अमेरिकी वकील म्याकले इरामका ज्यान गमाएका मध्ये दुई जनाको परिवारले डकुमेन्ट अपुग भन्ने त्यहाँ कार्यरत कम्पनीको दावीका कारण अहिलेसम्म क्षतिपुर्ति रकम नपाएको जानकारी गराउँदै उनले नेपालीलाई इराकमा मात्र नभएर धेरै मुलुकमा श्रमको काम राम्रो नभएको र पैसा पनि न्युन भएको सुनेकाले उनीहरुको पक्षमा अमेरिकाको श्रम अदालतमा मुद्धा लडिरहेको बताए ।
कामकै लागि इराक पुगेर ज्यान गुमाएका ती दुई जनाको परिवारले पाउनुपर्ने रकम नपाइरहेको अवस्थामा आफुले उनीहरुको पक्षमा मुद्धा लडिरहेको जानकारी गराउँदै उनले अब उनीहरुको पक्षमा फैसला हुन लागेको बताए । उनले आगामी ४ महिनाभित्र उनीहरुको परिवारले क्षतिपुर्ति रकम पाउने सम्भावना रहेको बताए । १२ जना मध्ये १० जनाका परिवारले जनही १६ लाख पाएको जानकारी गराउँदै उनले अहिलेसम्म नपाइरहेका दुइजनाको परिवारले पनि छिट्टै सो रकम पाउने बताए । उनीहरुले इराकमा काम गरेको कम्पनी जोर्डन स्थित दाउड एण्ड पार्टनर भएको र सो कम्पनीले अमेरिकी केडिया कम्पनीसँगको सहकार्यमा काम गर्दै आएको जानकारी गराउँदै उनले केडिया कम्पनी इराकमा बन्दोवस्ती सम्बन्धी ठेक्का पाएको संस्था भएको बताए । सोही आधारमा आफुले नेपाली श्रमिकका परिवारको पक्षमा मुद्धा लडिरहेको दावी गर्दै म्याकले भनेु अहिले म अमेरिकी सरकारको लोकपि्रय कम्पनी ुकेबिआरु विरुद्ध अमेरिकाको क्यार्लिफोर्नियाको श्रम अदालतमा मुद्धा हालेको छु । आफुले मानब बेचबिखन विरुद्ध सो कम्पनीमाथी मुद्धा हालेको बताउँदै म्याकले भने ुइराकमा ज्यान गुमाएको दुई जनाका श्रीमती छोराछोरी र बाबुआमा नभएकाले कम्पनीले क्षतिपुर्ति नदिएको हो ु । उनले सो घटनाको विस्तृत विवरण जेनेभा पुगेर संयुक्त राष्ट्रसंघको साधारण सभामा पनि सुनाएको बताए । यो घटनामा मात्र आफु केन्द्रीत नभएर उनले इराक इरान अफगानिस्तान लगायतका अमेरिकी कम्पनीमा पुगेर दुःखकासाथ काम गर्ने नेपालीको पक्षमा मुद्धा लडिरहेको जानकारी गराए । यसैगरि उनले अमेरिकाको कार दुर्घटनामा ज्यान ुमाएका मानवअधिकारकर्मी सुभाष दर्नाल अफगानिस्तानको काम गर्ने कम्पनीमा ज्यान गुमाएका थमन गुरुङ र इराकमा श्रमको शिलसिलामा एउटा खुट्टा गुमाएका बुद्धि सुनारको पक्षमा अहिले मुद्धा लडन थालेको बताएका छन ।
प्रधानमन्त्री डा। बाबुराम भट्टराइको निर्देशनमा भर्खरै सरकारले गठन गरेको वैदेशिक राजगार व्यवस्थापनमा सुधार गर्न सुझाव दिने उच्च स्तरीय समितिले पनि उनको यस कदमका पक्षमा आवाज उठाउँदै आएको छ । सो समितिका अध्यक्ष डा। गणेश गुरुङले अमेरिकी वकीले निस्वार्थको भावनाले कुनै रकम विना विदेशमा अलपत्र परेका नेपाली श्रमिकको पक्षमा लडिरहेको मुद्धामा आफुले पहिले देखि नै साथ दिइरहेकाले अब नेपाली श्रमिकलाई विदेशमा काम गर्न केही सहज हुने बताए ।

निगमको जहाज धावनमार्गमा चिप्लियो, मानविय क्षति टर् यो

राजधानी समाचारदाता
काठमाडौ,२९ असोज
नेपाल वायुसेवा निगमको टवीनअटर जहाज लुक्लाबाट काठमाडौ आउने क्रममा विमानस्थलको धावनमार्गमा चिप्लिएको छ । जहाजलाई नियन्त्रण गर्ने यन्त्र हाइड्रोलिक फेल भएपछि सो जहाज धावनमार्गमा चिप्लिएको निगमले जनाएको छ । लक्ला विमानस्थलको धावनमार्गमा चिप्लिएको सो जहाज र मानविय क्षति कुनै नभएको निगमले जनाएको छ । निगमका अनुसार सो जहाज यति एयरले चार्टर गरेको थियो ।
निगम विमानस्थल कार्यालयका प्रमुख प्रदीप कार्कीले उड्न लागेको बेला इन्डिकेटरले काम नगरेकाले काडमाडौ आउन लागेको जहाज विमानस्थलमा रोकिएको बताए । उनले दुर्घटना नभएर सो सामान्य प्राविधीक समस्या मात्र भएको बताए । उनले सामान्य प्राविधीक समस्याका कारण आइतबार लुक्लामा ग्राउन्डेट भएको जहाज सोमबार काठमाडौ ल्याउने तयारी भइरहेको बताए ।
क्पाप्टेन दीप प्रधान र को पाइलट रमण घिमिरेले उडाउन लागेको निगमको ुटवीनअटर ९ एन-एबीओु कलसाइनको सो जहाज आइतबार विहान सवा ११ बजे सामान्य दुर्घटना भएको हो । सो जहाज अहिले लुक्ला विमानस्थलमा नै ग्राउन्डेट छ ।
जहाजमा रहेका १६ जना यात्रु र तीन सदस्य चालक दल सदस्यीय सहित सबै सकुसल छन । सो जहाजमा सबार यात्रु मध्ये अधिकाँश विदेशी थिए । सो जहाज काठमाडौबाट विहान ८। ४० मा लुक्ला तर्फ उडेको विमानस्थल कार्यालयले जनाएको छ ।
जहाज विगि्रएपछि निगमका चारजना इन्जिनीयरको टोली त्यसतर्फ गएको निगमका नायब महाप्रवन्धक एवं प्रवक्ता राजुबहादुर केसीले जानकारी गराए । उनले इन्जिनियरिङ दलका सदस्यले निरीक्षण गरेपछि मात्र जहाजको अवस्थाका बारेमा जानकारी आउने बताए । केसीले सो जहाज इन्जिनीयरीङ निरीक्षणपछि सोमबार काठमाडौ ल्याउने बताए ।
यसअघि गत साता पनि लुक्ला विमानस्थलमा तारा एयरको विमान सामान्य दुर्घटनामा परेको थियो । निगमले आर्थिक अवस्था सुधार्न गत एक सातादेदि यतिको चार्टड उडान थालेको थियो । दुई संस्थाबीच भएको सम्झौता अनुसार निगमले एक महिनामा २ सय चार्टड उडान भर्ने छ । चार्टड उडान गरेबापत निगमले प्रति चार्टड उडान १ लाख २८ हजार ७ सय रुपैयाँ आम्दानी गर्ने निगम व्यवस्थापनले जनाएको छ ।

एनआरएन अध्यक्षमा लामिछाने निर्विरोध निर्वाचित

काठमाडौँ ,२७ असोज  गैरआवासीय नेपाली संघ एनआरएनको अध्यक्षमा जीवा लामछिने निर्विरोध निर्वाचित हुनुभएको छ । अध्यक्षका अर्का उम्मेदवार निवर्तमान अध्यक्ष देवमान हिराचनलने मतदान सुरु हुनु केहीबेरअघि उम्मेदवारी फिर्ता लिएपछि लामिछाने आगामी दुई वर्षे कार्यकालका लागि सर्वसम्मत अध्यक्ष बन्नु भएको हो ।
एनआरएन संस्थापक एवं संरक्षक उपेन्द्र महतो र पदाधिकारीहरुले उम्मेदवारी फिर्ता लिन आग्रह गरेपछि हिराचनपछि हट्नु भएको हो । एनआरएन स्थापना भएको सन् २००३ देखि लगातार सक्रिय रहँदै आएका लामिछाने यसअघि एनआरएन उपाध्यक्ष हुनुहुन्थ्यो । लामिछानेले दोहोरो नागरिकता र एनआरएनले विदेशमा रहँदा आम्दानी गरेको रकम सामूहिक लगानीका लागि नेपाल भित्र्याउने विषयलाई आफ्नो प्राथकिमता भएको बताउँदै आउनु भएको छ ।
उम्मेदवारी फिर्ता लिएपछि सञ्चारकर्मीहरुसँग कुरा गर्दै हिराचनले लाखौं एनआरएनहरुको भनवना अनुसार सहमतिका लागि आफूले लामिछानेलाई पद हस्तान्तरण गरेको बताउनुभयो । लामिछानेसँगै पत्रकारहरुमाझ उपस्थित हिराचनले भन्नुभयो-’लाखौं गैर आवासीय नेपालीहरुहरुको भावना र एक जुट एक विचार भए जानुपर्छ भन्ने उदाहरण बन्नुपर्छ भनेर आफ्नो अध्यक्ष पद मेरा उपाध्यक्ष जीवा लामिछानेलाई हस्तान्तरण गरेको घोषणा गर्दछु ।’ वर्तमान कार्यसमितिमा लामिछाने उपाध्यक्ष हुनुहुन्छ ।
यस्तै लामिछानेले हिराचनले त्याग गरेको भन्दै संस्थापक अध्यक्ष उपेन्द्र महतो, हिराचन लगायता अग्रजहरुसँग सल्लाह र सुझाव लिएर अघि बढ्ने प्रतिवद्धता जनाउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो-’ देवमान हिराचन दाई लामो समयदेखि एनआरएन आन्दोलनमा सक्रिय हुनुहुन्छ । आज उहाँले फेरि अर्को त्याग गरेर उदाहरण देआउनु भएको छ । यसको म उच्च मूल्यांकन गर्छु र सिनियर साथीहरुको सहयोग, सुझाव र सल्लाह लिएर यस संघको मूल्य र मान्यता अनुसार नै अघि बढ्छु ।’
आठ वर्षे इतिहासमा गैरआवासीय नेपाली संघ एनआरएनमा सहमतिबाटै अध्यक्ष चयन गरिदै आएको छ । सुरुका तीन कार्यकाल महतो अध्यक्ष हुनु भएको थियो भने चौथो विश्वव सम्मेलनले सर्वसम्मत रुपमा हिराचनलाई अध्यक्षमा निर्वाचित गरेको थियो । उपाध्यक्ष सहितका पदका लागि भने राजधानीको सोल्टी होटलमा मतदान भइरहेको छ । एनआरएनको कूल २० पदका लागि ३४ जनाको उम्मेदवारी परेकोमा अध्यक्षसहित ६ पदमा निर्विरोध भइसकेको छ भने २ जनाले उम्मेदवारी फिर्ता लिएका छन् । एनआरएनको पाचौँ विश्व सम्मेलन नयाँ नेतृत्व चयन गर्दै आजै सकिनेछ ।
को हुन लामिछाने
चितवनको भरतपुरमा २०२१ सालमा जन्मनु भएका लामिछाने दुई दशक अघि सिभिल इन्जिनियर बन्ने सपना बोकेर रुस जानु भएको थियो । उहाँ अहिले मस्कोका सफल उद्योगी हुनुहुन्छ । सुरुमा कपडा खाद्य सामाग्री लगायतका खुद्रा सामानको ब्यापार गर्नु भएका लामिछानेले सन् १९९४ मा कन्जुमर इलेक्ट्रोनिक्स सामान रुसमा आयात र विक्रि वितरण गर्न थाल्नुभयो । अहिले उहाँको व्यवसाय दुबई र सिंङ्गापुरसम्म विस्तार भएको छ । यस्तै लामिछानेले चिनियाँहरुसँग मिलेर चीनमा खेलेको कम्पनीले फोटोसम्वन्धि सामान उत्पादन सुरु गर्नु भएको छ ।
लामिछानेले पछिल्लो समय नेपालमा पनि लगानी गर्नु भएको छ । कान्तिपुर टेलिभिजन, कान्तिपुर इन्जिनियरिङ कजेल, मेडिकेयर अस्पताल, सानिमा हाइड्रो पावर र सानिमा बैंक लगायतका क्षेत्रमा उहाँको समूहगत लगानी छ । लामिछानेले चितवनमा आफ्ना बाबुआमाको नाममा खेमलाल-हरिकला समाज कल्याण प्रतिष्ठान स्थपना गर्नु भएको छ ।

खाँडी मुलुक जाने हवाई टिकट पाउन कठिन

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ२७ असोज
अहिले साउदी अरब कतार मलेसिया र बहराइन लगायत खाँडी मुलुकमा जानेहरुलाई हवाई टिकट पाउनै मुस्कील हुन थालेको छ ।
विगत एक महिना देखि खाँडी मुलुक हुँदै अन्तर्राष्ट्रिय उडान सेवा साचालन गर्दै आएका विमान कम्पनीहरुले भनेको बेलामा हवाई टिकट उपलब्ध गराउन नसकेकाले कामका लागि खाँडी क्षेत्र जाने तयारीमा रहेकाहरु मारमा परेका छन ।
जसका कारण अहिले विभिन्न जिल्लाबाट श्रमका लागि कतार मलेसिया साउदी अरब लगायतका मुलुकमा जाने तयारीमा रहेका सर्बसाधारण राजधानीमै अलपत्र परेका छन । भनेको बेलामा टिकट नपाएकै कारण दसैं र तिहार मनाउन मलेसियाबाट घर फर्कने नेपाली यात्रुहरु पनि क्लालम्पुर विमानस्थलमै अलपत्र परेका छन ।
उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि विदेसिनेहरुको अत्यधिक भिड र विभिन्न मुलुकबाट घर विधामा फर्कनेहरुको चाप बढेकाले अहिले खाँडी मुलुकका लागि नयाँ टिकट पाउन मुस्कील भएको सम्बन्धीत व्यवसायीहरुको भनाई छ ।
उनीहरुले अहिले वर्षकै सबैभन्दा राम्रो पर्यटकीय मौसम दसैं-तिहार लगायतका चार्ड मान्न लामो समय देखि विदेश बसेकाहरु घर विधापछि पूनः र्फकने गरेको र विदेश पढ्न जानेहरुको अत्यधिक चाप बढेकाले अहिले छिमेकी मुलुक भारतको दिल्ली लगायत खाँडी मुलुक जानका लागि टिकट पाउनै मुस्कील भएको बताएका हुन । नेपाल एसोसिएसन टुर एण्ड ट्राभल एजेन्ट नाट्टाका पूर्व अध्यक्ष एवं गण्डकी टुर एण्ड ट्राभलका प्रवन्ध निर्देशक रामकाजी कोनेले विगत एक महिनादेखि खाँडी मुलुकमा टिकट पाउन मुस्कील भएको बताए । उनले नेपाल वायुसेवा निगमले लामो समयदेखि नियमित उडान कटौती गरेकाले अहिले मलेसियाकालागि हवाइ टिकट पाउन कठिन भएको बताए ।
काठमाडौबाट सिधा मलेसिया उडान भर्दै आएको मुलुकको राष्ट्रिय ध्वजावहाक निगमले आफुसँग भएको जहाज सि चेकमा गएदेखि नियमित उडान कटौती गर्दै आएकाले विशेषगरि नेपाली यात्रुले टिकट अभावको समस्या भोग्नुपरेको जानकारी गराउँदै उनले अहिलेको बढ्दो पर्यटकको चाप र यहाँबाट विदेशिनेहरुको भीडले हाल साचालित २७ ओटा जहाजको उडान मात्र अपर् याप्त भएको बताए ।
नेपालस्थित गल्फ एयरलाइन्सका प्रवन्धक महमद जैनले आहिले युरोपियन मुलुकहरु देखि सबै मुलुकबाट नेपाल आएर फर्कनेहरुको भिड बढेकाले खाँडी मुलुकका लागि नयाँ टिकट उपलब्ध गराउन मुस्कील परेको बताए ।
दसैं मनाउन घरविदामा आउनेहरुको फर्कनेक्रम र बढी रकम तिर्ने विदेशीहरुको चाप बढेकाले अहिले भनेको बेलामा नयाँ टिकट उपलब्ध गराउन नसकिएको जानकारी गराउँदै उनले राजधानीसँग भने ु विदेशी पर्यटकको चाप र अहिले जानेहरु मध्ये धेरैले उत्तैबाट हवाई टिकट बनाएर ल्याउने गरेकाले नयाँ टिकट अभाव भएको हो ु । उनले यसपाली विगतका वर्षहरुको भन्दा अत्यधिक चाप बढेको बताए । त्रिभुवन विमानस्थलबाट खाँडी मुलुक तर्फ जाने यात्रु ओसार्दै आएको गल्फ एयरले हाल नेपालबाट बहराइन हुँदै कतार साउदी लगायत विभिन्न ४० भन्दाबढी मलुकमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान साचालन गरिरहेको छ ।
गल्फ ट्राभल एण्ड टुर प्रालिका टिकेटिङ अफिसर जिकेश भट्टराइले अहिले खाडी मुलुकहरु मात्र नभएर काठमाडौ देखि दिल्लीसम्मको टिकट पाउन पनि गाह्रो भएको बताए । खाडी मुलुकमा ट्रान्जिट भएर जाने प्रायः सबै अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा साचालित विमान कम्पनीहरुले पाएसम्म धेरै रकम तिर्ने यात्रु पाएसम्म छोटो दुरीका लागि कम पैसा तिर्नेहरुलाई टिकट नदिएको उनको कथन छ ।
भट्टराईका अनुसार अहिलेको वर्ष हवाई टिकट खरिद गर्नेहरुको चाप आगामी डिसेम्बरको अन्तसम्म रहने छ । उनले हरेक वर्ष सेक्टेम्बर देखि डिसेम्बरसम्म सो चाप बढ्ने बताए । हाल त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट मुलुकको एकमात्र राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल वायुसेवा निगम लगायत २७ ओटा अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीहरुले खाडी मुलुक सहित विभिन्न मुलुकमा नियमित उडान भरिरहेका छन । सम्बन्धीत व्यवसायीका अनुसार अहिले सबै विमान कम्पनीहरुको सिट भरिएका छन । हेरिटेज कनेक्सन टुर एण्ड ट्राभलका प्रवन्ध निर्देशक स्याममदन केसीले कतार एयरबाट दोहा जानेले हाल न्युनतम १८हजार ५ सय देखि अधिकतम ३५ हजार रुपैयाँसम्म तिर्नुपर्ने बताए । उनले युनाइटेड एयरबाट ढाँका हुँदै मलेसिया जानेले सबैभन्दा सस्तो प्रति यात्रु १८ हजार ५सय र विमान एरबाट १९ हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्ने बताए ।
सम्बन्धीत व्यवसायीका अनुसार काठमाडौदेखि मलेसियाकालागि अहिले युनाइटेड एयरले ढाका हुँदै न्युनतम १८ हजार ५ सय विमान एयरबाट १९ हजार नेपाल वायुसेवा निगमको १९ हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्ने हुन्छ । यसैगरि उनले कतार एयरवेजबाट दोहा जानकालागि न्युनतम १८ हजार ५ सय देखि अधिकतम ३५ हजार रुपैयाँसम्म तिर्नुपरेको बताए ।

उद्धार विफलताले दुर्घटनामा धेरैजसोको मृत्यु

 

काठमाडौं,१४ असोज  - ०१.०६.०६८। साँझ ६ बजेर २५ मिनेट जाँदा ६ दशमलव ८ रेक्टर स्केलको भुइँचालो गयो। भुइँचालोले राजधानीको लैनचौरस्थित बेलायती दूतावासको पर्खाल भत्किँदा तीनजनाको ज्यान गयो। प्रत्यक्षदर्शीहरूले भने, 'समयमै उद्धार नभएकाले चेपिएकाको ज्यान जोगाउन सकिएन।' भुइँचालोलगत्तै २० घाइते एकैचोटि वीर अस्पतालमा उपचार गराउन पुगे, जसको चाप आकस्मिक कक्षले थेग्न सकेन।
यस्तो प्राकृतिक विपत्तिमा प्रत्येक अस्पतालले 'र्‍यापिड रेस्पोन्स टिम' राखेको हुनुपर्छ, तर यहाँ थप डाक्टर र स्वास्थ्यकर्मीधरी बोलाइएको थिएन।
भुइँचालोको केन्द्रबिन्दु रहेको ताप्लेजुङको घुन्सालगायत उत्तरी गाउँ याङमा, फले र ओलाङचुङगोला ११ दिनसम्म राज्यको सम्पर्क बाहिर रहे। १२ औं दिन बल्ल सरकारी राहत टोली घुन्सा पुग्यो। बाँकी तीन गाउँ अझै आशमै रहे।
०८.०६.०६८
माउन्टेन फ्लाइट गरेर फर्किएको बुद्ध एयरको बिचक्राफ्ट जहाज ललितपुर कोटडाँडामा दुर्घटनाग्रस्त हुँदा चालकदलका तीनसहित १९ सै जनाको मृत्यु भयो। दुर्घटनास्थलमा जीवित भेटिएका एकमात्र यात्रु निरञ्जन कर्माचार्यलाई पनि समयमै उद्धार हुन नसक्दा बचाउन सकिएन।
त्यस दिन घाइते कर्माचार्यको उद्धार तत्कालै हेलिकोप्टरबाट गरिएको भए उनी बाँच्न सक्थे। तर, गाउँलेहरूले स्ट्रेचरमा राखेर घटनास्थलबाट माथि ल्याउँदै गर्दा बाटोमा भेटिएको प्रहरी भ्यानले पनि 'गाडी मोड्न गाह्रो हुने' बहाना बनाउँदै
उद्धार गर्न मानेन।
विशंखुनारायणसम्म स्ट्रेचर र त्यहाँबाट एम्बुलेन्समा बिएन्डबी अस्पताल ल्याउनै दुई घन्टा नाघ्यो। त्यतिञ्जेल अत्यधिक रगत बगिसकेको थियो। डाक्टरहरूले भने, 'सरी, ढिलो भयो, समयमा ल्याएको भए बचाउन सकिन्थ्यो कि!'
०९.०६.०६८
२६ वर्षकै अधिक वर्षा भएको त्यस साँझ राजधानीको बिजुलीबजारमा जलमग्न बाटो छलेर मोटरसाइकल गुडाइरहेका मकवानपुरका सुन्दर रेग्मी धोबीखोलामा खसेर बेपत्ता भए। उनको अहिलेसम्म अत्तोपत्तो छैन।
घटनाको केहीबेरमै आएको प्रहरी तीन घन्टासम्म नदीभित्र नपसी दर्शक बनेर बसिरहेको प्रत्यक्षदर्शीले बताए। उद्धार गर्न उनीहरूसँग पर्याप्त साधन थिएन। प्रहरीहरू अबेरसम्म स्थानीयसँग लाइट माग्दै हिँडेका थिए। भोलिपल्ट पनि प्रहरीले आफू नसकेर 'कायकिङ' गर्ने निजी संस्था गुहार्नुपर्‍यो।
दसैं आगमनको संकेत दिँदै आकाश उघि्रने, हिलोमैलो हट्ने र दिन घमाइलो हुने असोज महिनाको सुरुआत यसपालि उल्लिखित तीन दुखद घटनाबाट भयो।
प्राकृतिक विपत्ति र दुर्घटनाका यी घटनाबाट मानवीय र भौतिक क्षति त बेहोर्नुपर्‍यो नै, सँगसँगै नेपालको उद्धार व्यवस्थापनमा रहेको कमजोरी पनि उजागर हुन पुग्यो।
यस्तो संकट आइपर्दा सरकार, सेना, प्रहरी, अस्पताललगायत सरोकारवाला सबैको पहिलो प्रयास उद्धार टोलीलाई जतिसक्दो छिटो घटनास्थल पुर्‍याउने र घाइतेहरूको कमभन्दा कम समयभित्रै उपचार सुरु गराउने हुनुपर्छ। माथिका तीनै घटनामा सरकार, सुरक्षा निकाय र अस्पताल असफल रहे।डेढ वर्षअघि पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपाल नेपालगन्ज भ्रमणमा जाँदा रुकुममा एक सुत्केरी महिलालाई तत्काल उपचारको खाँचो भएको खबर आयो। प्रधानमन्त्री नेपाल आफैं हेलिकोप्टर लिएर त्यहाँ पुगे र उनलाई काठमाडौंको प्रसूतिगृह ल्याएर उपचार गराए। आधा जनसंख्या हिमाली र पहाडी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने हुँदा ती सबैलाई यस्तै आकस्मिक उपचार सेवाको खाँचो छ।
वीर अस्पतालका ट्रमा एवं हाडजोर्नी विशेषज्ञ डा. अशोक बज्राचार्य आकस्मिक उपचार सेवामा रहेको कमजोरी स्वीकार गर्छन्।
'जुनसुकै दुर्घटनामा घाइतेलाई जतिसक्दो चाँडो सुरक्षित रूपमा अस्पताल पुर्‍याउने प्रयास गर्नु पहिलो प्राथमिकता हो,' उनले भने, 'हामीकहाँ भने अधिकांश दुर्घटनामा घाइतेलाई अस्पताल पुर्‍याउँदा ढिला भइसक्छ, डाक्टरले चाहेर पनि बचाउन सम्भव हुँदैन।'
पछिल्ला यी तीनै दुर्घटनाबाट पनि आकस्मिक उपचार सेवाको कमजोरी छर्लंग भएको उनले बताए। डा. बज्राचार्यका अनुसार घाइतेलाई समयमै अस्पताल पुर्‍याउनसके प्रत्येक तीनमा एकको ज्यान बचाउन सकिन्छ।
नेपालमा सडक दुर्घटनाकै कारण दैनिक तीनजनाको ज्यान गइरहेको तथ्यांक छ। सामान्यतया दुर्घटनापछि २० प्रतिशतको घटनास्थलमै र ६० प्रतिशतको अस्पताल पुर्‍याउने क्रममा बाटोमा ज्यान जाने गरेको अध्ययनले देखाएको छ। २० प्रतिशत अवस्थामा मात्रै घाइतेको ज्यान जोगाउन सकिन्छ।
'६० प्रतिशत मानिसको अस्पताल लग्दालग्दै मृत्यु हुने गरेको पाइन्छ, यो भनेको स्वास्थ्य उपचारका दृष्टिले एकदमै संवेदनशील समय हो, यसमा रहेका अड्चन कम गर्न सके धेरैको ज्यान बचाउन सकिन्छ,' बज्राचार्यले भने।
प्रि-हस्पिटल केयर सिस्टम
प्राकृतिक विपत्ति वा दुर्घटनाका घाइतेलाई घटनास्थलबाट अस्पताल पुर्‍याउँदासम्मको हेरचाह प्रणालीलाई 'प्रि-हस्पिटल केयर सिस्टम' भनिन्छ। दुर्घटनामा ६० प्रतिशत मृत्यु यही अवधिमा हुने हुँदा यो प्रणाली जति सुदृढ बनाउनसक्यो घाइतको ज्यान बच्ने सम्भावना उति बढी हुन्छ।
यसको सबभन्दा ज्वलन्त उदाहरण बुद्ध एयर दुर्घटनामा जीवित भेटिएका निरञ्जन कर्माचार्य हुन्। घटनास्थलबाट अस्पताल पुग्दासम्म उनी बोल्नसक्ने अवस्थामा थिए। विस्तारै उनको स्मरण शक्ति घट्दै गयो र अस्पताल पुग्नासाथ उनलाई मृत घोषित गरियो।
यसमा घटनास्थलमा खटिएका सबै निकायको मुख्य जोड उनलाई जतिसक्दो छिटो उपचार गराएर जीवित राख्नमा हुनुपर्ने थियो। तर, त्यस्तो भएन। स्थानीय बासिन्दाले आफ्नै सक्रियतामा अस्पताल पुर्‍याउनुपर्‍यो।
बज्राचार्यका अनुसार संसारका धेरै देशमा यस्तो आकस्मिक सेवाका लागि छुट्टै उद्धार टोली बनाइएको हुन्छ। 'नेपालमा भने उद्धार टोलीको अभावमात्र छैन, आकस्मिक सेवा दिने भनिएका सुरक्षा निकाय र अस्पतालबीच आवश्यक समन्वय नहुँदा प्रायः उद्धारै ढिलो हुन्छ,' उनले भने।
दुर्घटनामा परेकाहरूलाई घटनास्थलमै र अस्पताल पुर्‍याउँदासम्म आवश्यक प्राथमिक उपचार सेवा दिन नसकिएको उनले बताए।
'दुर्घटना भएको ठाउँमा घाइतेको चोटपटक के छ, मुटु-फोक्सोले काम गरिरहेको छ कि छैन भन्नेसम्म नहेरी ट्याक्सीमा खाँदेर अस्पताल पुर्‍याइन्छ,' बज्राचार्यले भने, 'प्राथमिक उपचार नगर्दा अत्यधिक रगत बगेर अस्पताल पुग्दासम्म बिरामीको मृत्यु भइसकेको हुन्छ।'
टिचिङ अस्पतालका वरिष्ठ न्युरो फिजिसियन डा. जगदीशप्रसाद अग्रवाल घटनास्थलमै प्राथमिक उपचार दिने र सतर्कतासाथ सवारीसाधन वा एम्बुलेन्समा राख्ने हो भने धेरै हदसम्म मृत्यु रोक्न सकिने बताउँछन्।
'कम्तीमा दुर्घटनास्थलबाट घाइतेको अवस्थालाई 'स्टेबल' राखेर अस्पताल पुर्‍याउने काम पहिलोपटक उद्धारमा पुग्ने निकायकै हुनुपर्छ,' उनले भने, 'विद्यालय तहको पाठ्यक्रममै घाइतेको अवस्था कसरी स्टेबल राख्ने भन्ने खालका शिक्षा एवं सीप दिनसके धेरै प्रभावकारी हुन्छ।'
प्रि-हस्पिटल केयरअन्तर्गत धेरै देशमा पहिलोपटक दुर्घटना देख्नेले तुरुन्तै खबर गर्न सकोस् भनेर 'टोलफ्री' (निःशुल्क) टेलिफोन सेवाको व्यवस्था गरिएको हुन्छ। टोलफ्री नम्बरमा फोनको घन्टी बज्नेबित्तिकै उद्धार व्यवस्थापनको सिस्टमले दु्रत गतिमा काम गर्न थालिहाल्छ। गृह मन्त्रालयमा पनि इमर्जेन्सी अपरेसन सिस्टम भए पनि धेरैलाई यसको जानकारीसम्म छैन। डाक्टरहरूले नै त्यसको प्रभावकारिता देखेका छैनन्। यसमा घटनास्थल नक्सांकन गर्ने, त्यहाँ पुग्न सबभन्दा नजिकको बाटो पहिल्याउने र सबभन्दा प्रभावकारी साधन रोज्ने काम हुन्छ। हेलिकोप्टरदेखि हवाई एम्बुलेन्स र अन्य स्थलगत एम्बुलेन्ससम्म चौबीसै घन्टा 'स्ट्यान्डबाई' हुन्छन्। दुर्घटना कति ठूलो हो, त्यस आधारमा विभिन्न अस्पतालका आकस्मिक कक्षहरूलाई पनि तत्काल सूचना दिएर चनाखो राखिन्छ। ड्युटीमा रहेका डाक्टर र नर्सहरूले आकस्मिक सेवा दिन भ्याउने अवस्था छैन भने थप जनशक्ति डाकिन्छ।
यही 'सिस्टम'अन्तर्गत दुर्घटनास्थल नक्सांकन गरेपछि सबभन्दा नजिकको प्रहरी वा एम्बुलेन्स छिट्टै उद्धारका लागि पुग्न सक्छ। एम्बुलेन्स सेवा पनि एकीकृत हुने भएकाले घाइते संख्या अनुमान गरेर सबभन्दा नजिक रहेका एम्बुलेन्सलाई पठाइन्छ।
नेपालमा माथिका कुनै प्रणाली विकास गरिएको छैन।
६.८ रेक्टर स्केलको भुइँचालो जाँदा पनि राजधानीका ठूला सरकारी अस्पतालका आकस्मिक सेवाले सभ्भावित घाइतेको उपचार गर्न तत्काल तयारी सुरु नगर्नु फितलो उद्धार व्यवस्थापनको उदाहरण हो।
उद्धारमा खटाइने एम्बुलेन्स विशेष खालका हुन्छन्, जसमा बिरामीको ज्यान जोगाइराख्न चाहिने सबै उपकरण व्यवस्था गरिएको हुन्छ। नेपालमा अहिलेसम्म एउटामात्रै यस्तो एम्बुलेन्स राखिएको रिपोर्ट हालै सार्वजनिक भएको थियो। अधिकांश एम्बुलेन्स बिरामी ओसार्नेमात्रै छन्। त्यसमा एउटा अक्सिजन सिलिन्डरबाहेक केही हुन्न।
विशेष एम्बुलेन्समा बेसिक ट्रमा लाइफ सपोर्ट (बिटिएलएस) तालिम पाएका चालक हुनुपर्छ। कार्डियाक मोनिटर, एम्बुब्याग, अक्सिजन सिलिन्डर, सलाइन दिनसक्ने सबै सुविधा हुन्छ। त्यसमा रहेका स्वास्थ्यकर्मीले कस्तो खालको उपचार आवश्यक पर्छ भन्ने निर्णय लिएर सम्भावित केन्द्रीय कन्ट्रोल रूममा खबर गर्छन्। त्यही आधारमा कुन अस्पताल नजिक पर्छ र कसरी छिट्टै पुर्‍याउने यकिन गरिन्छ। अस्पतालमा स्वास्थ्य टोली पनि तयारी अवस्थामा रहन्छ। विशेष एम्बुलेन्समा रहने स्वास्थ्यकर्मी प्राथमिक तथा ज्यान बचाउनसक्ने तालिमप्राप्त हुनुपर्ने बज्राचार्यले बताए।
अझ नेपालजस्तो तत्काल एम्बुलेन्स पुग्न नसक्ने भौगोलिक विकट ठाउँमा यस्तो आकस्मिक सेवाका लागि हवाई एम्बुलेन्सलाई उद्धार व्यवस्थापनको महŒवपूर्ण अंगका रूपमा लिनुपर्ने डाक्टरहरू बताउँछन्।
हवाई एम्बुलेन्समा पनि घाइतको तत्काल उपचारलाई चाहिने सबै उपकरण हुन्छन्। डाक्टर र नर्स पनि खटिएका हुन्छन्।
'घटनास्थलबाट अस्पताल पुग्दासम्म बिरामीलाई चाहिनेजति प्राथमिक उपचार दिएपछि ज्यान जोगिने सम्भावना निकै बढी हुन्छ,' बज्राचार्यले भने।
प्राथमिक उपचारको मात्र कुरा होइन, अस्पताल पुर्‍याइसकेपछि पनि तत्काल उपचार सुरु नहुँदा पनि ज्यान गएका प्रशस्तै उदाहरण छन्।
वीर अस्पतालका आकस्मिक कक्ष प्रमुख डा. डिपी सिंह नेपालको आकस्मिक सेवाको दयनीय अवस्था झल्काउँदै भन्छन्, 'हामीकहाँ गम्भीर अवस्थाको बिरामी आएको छ भने आइसियु वा भेन्टिलेटर खोज्दाखोज्दै ज्यान जाने अवस्था छ।'
उद्धारमा खटिने प्रहरी, अस्पताल र घाइतेलाई कस्तो किसिमको उपचार चाहिएको छ भनी केन्द्रीय रूपमा समन्वय हुने हो भने धेरैको ज्यान जोगाउन सकिने उनले बताए। डाक्टरहरूका अनुसार यस्तो राष्ट्रिय उद्धार व्यवस्थापन प्रणालीभित्र गृह, यातायात, सञ्चारजस्ता मन्त्रालयका प्रतिनिधि रहनुपर्छ।
'२४ घन्टे आकस्मिक सेवा'
आकस्मिक सेवाको तस्बिर यस्तो रहे पनि गृह मन्त्रालयमातहतको प्राकृतिक प्रकोप तथा विपद व्यवस्थापन महाशाखा प्रमुख तथा सहसचिव शंकर कोइराला २४ घन्टा खुला रहने 'आकस्मिक अपरेसन सिस्टम' चालु रहेको बताउँछन्।
'हामी अन्य मन्त्रालय तथा निकायसँग समन्वय गरेर यस्ता सेवा दिन्छौं। हाम्रो पहिलो प्राथमिकता उद्धारमै हुन्छ,' उनले भने, 'भुइँचालो गएको दिन पनि हामीले अस्पतालहरूसँग समन्वय गरेर तयार रहन भनेका थियौं।'