काठमाडौ, ४ कात्तिक– गैरआवासीय नेपाली संघ(एनआरएनए)का अध्यक्षमा शेष घले निर्वाचित भएका छन् । संघमा पहिलोे पटक भएको अध्यक्षको निर्वाचनमा घले निर्वाचित भएका हुन् । घलेले ५ सय १० मत प्राप्त गरेर विजयी भए । अध्यक्षका प्रतिस्पर्धी तेन्जी शेर्पाले २ सय ८० मत प्राप्त गरे । संघको उपाध्यक्षमा भवन भट् र टिवी कार्की निर्वाचित भएका छन् । महासचिवमा कुमार पन्त, सचिवमा रञ्जु थापा र कोषाध्यक्षमा डा. बद्री केसी निर्वाचित भए । अध्यक्षमा निर्वाचित भएपछि घलेले एनआरएनएमा नयाँ एजेन्डा लैजान बाटो खुलेको प्रतिक्रिया दिए ।
एनआरएनमा पहिलोपटक चुनाव भएको हो । यसअघिका पाँच कार्यकालमा एनआरएनमा अध्यक्ष सर्वसम्मत हुँदै आएको थियो । पहिलो तीन कार्यकाल उपेन्द्र महत्तो, चौथो कार्यकाल देवमान हिराचन र पाँचौं कार्यकाल जीवा लामिछाने अध्यक्ष भएका थिए ।
छैठौं कार्यकालका लागि अध्यक्षमा पाँच दावेदारी परेका थिए । रामेश्वर शाहा, रामप्रताप थापा र हितमान गुरुङ्गले उम्मेदवारी फिर्ता लिएर घलेका लागि समर्थन गरेका थिए । यो साधरणसभामा पनि एनआरएनमा सर्वसहमतिको प्रयास भएको थियो ।
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् । श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
शेष घले को हुन् ?
श्रीमती जमुनासहित शेष घले अष्ट्रेलियाको दुई सय धनीको सूचीमा, (अष्ट्रेलियाली
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् । श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् ।
श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
यस्तो छ शेष घलेको संघर्षको कथा
धनाढ्य अष्ट्रेलियनको सूचीमा शेष घले यो वर्ष १८० औं स्थानमा छन् । अष्ट्रेलिया सरकारले प्रत्येक वर्ष मार्च–अप्रिलमा ५० मिलियन अष्ट्रेलियन डलरभन्दा बढी सम्पत्ति हुनेको खोजी गरेर सूची सार्वजनिक गर्छ । सरकारी अभिलेखमा लमजुङको नाङी गाउँमा जन्मिएर संघर्ष गर्दै त्यहाँ पुगेका घलेसँग २६५ मिलियन अष्ट्रेलियन डलर (झण्डै २४ अर्ब नेपाली रुपैयाँ) बरावरको सम्पत्ति छ । गत साता मेलवर्नबाट काठमाडौं उत्रिएको बेला उनले आफ्नो संघर्षको कथा सुनाए ।
मेलबर्नको चौकाचौधमा पनि उनले रमाइलो घले वस्ती नाङी बिर्सेका छैनन् । बर्सेनि धनाढ्य अष्ट्रेलियनमा सूचीकृत हुँदा पनि गाउँबेसी, रोपाई, भेंडीगोठका कुरा ताजै छन् । लमजुङको रमाइलो घले वस्तीमा २०१४ सालमा सामान्य किसान परिवारमा उनी जन्मिए ।
दुई छोरामा जेठो उनी, एक दिदी दुई बहिनी । ‘बुवा पात्रोसम्म हेर्न सक्ने साक्षर तर शिक्षामा एकदम सचेत,’ उनी भन्छन्, ‘छोराछोरीलाई पढ्न प्रेरित गर्ने ।’ ४० घर धूरीको सानो गाउँमा रहेको प्राइमरी स्कुलमा ७ वर्षको उमेरमा भर्ना भएका थिए । बज्यै (हजुरआमा) उनलाई डो¥याउदै स्कुल लिएर जान्थिन । बज्यै फर्केपछि उनी फर्किन्थे । ‘बज्यै लट्ठी टेक्दै घरतिर फर्किदा म उहाँले नदेख्ने गरी पछिपछि फर्किरहेको हुन्थें,’ उनी सम्झिन्छन् । एकदिन घरमा यो कुरा थाहा भयो । अब बज्यै, नातिको कक्षा नसिद्धिउन्जेल स्कुलमै धर्ना कस्न थाल्नु भयो । अनि उनको पढ्ने बानी बस्यो । बानी पर्न मात्र गाह्रो भएको थियो, परेपछि उनी पढाईमा रत्तिए । कक्षामा फस्र्ट, सेकेण्ड हुन थाले ।
गाउँको प्राइमरी स्कुलबाट पाँच कक्षा पास गरेपछि मिडिल स्कुल पढ्न टाढा जानुपथ्र्यो । तर सानै भएकाले आमा उनलाई टाढा पठाउन तयार हुनु भएन । तर एक वर्ष घरमै शिक्षक राखेर पढाईलाई निरन्तरता दिइयो । त्यसपछि सात कक्षा पढ्न टाढाको दूराडाँडा जाने भए । दूराडाँडा जान घर छाडेको दिन उनी अहिलेपनि घरीघरी सम्झिन्छन् । ‘कतै नगएको म घर छाडेर टाढा जान पर्दा ग्वाँ–ग्वाँ रोएको थिएँ,’ उनी सम्झिन्छन्, ‘घर देखुन्जेल फर्कि फर्कि हेर्दै दूराडाँडातिर लागियो ।’ घले नै घलेले बनेको उनको गाउँ । आफ्नै भाषा र संस्कृति । बाहुनबहुल मिश्रीत वस्तीको दूराडाँडामा सुरुमा ‘एडजस्ट’ हुन गाह्रो प¥यो उनलाई । दूराडाँडामा उनी भर्ना भएको स्कुल २००९ सालमै हाइस्कुल भइसकेको थियो । गाउँमा एमए पास गरेका एक से एक थिए । उनी नेपाली पनि प्रष्ट बोल्न नजान्ने । ‘विदेश नगएको नेपाली एकैचोटी विकसित देशमा पुगे जस्तो भएको थियो,’ उनी भन्छन् । क्रमशः घुलमिल हुदै गएँ, नेपाली भाषमा पकड दह्रो हुदै गयो । संस्कृति बुझ्दै गएँ । पढाईमा उनी सुरुदेखि नै राम्रा थिए । तर उनीभन्दा अव्वल साथीहरु पनि थिए । तर ति गाउँतिरै हराए÷बरालिए ।
‘तिनको बुवाआमा मेरा जस्तै पढाईमा सचेत भइदिएका भए धेरै उन्नती गर्ने थिए भन्ने उनलाई लाग्छ । दूराडाँडामा शेषसहित ४÷५ जना डेरा लिएर बस्थे । खानको लागि चामल, दाल, नून, तेल घरबाटै आउथ्यो । आफै पकाएर खानुपथ्र्यो । वर्षा, जाडोको छुट्टीमा एकदिन पुरै हिंडेर घर आउँथे । वर्षे छुट्टीमा रोपाईमा सघाउँथे । रोपाई पहाडको गाउँको जीवन शैली अन्यत्रभन्दा फरक खालको हुन्छ । डाँडामा घर हुन्छ, बेसीमा खेती । वर्षा लागेपछि रोपाई गर्न सबैजना खेतमा जान्छन् । गोठमै बसोवास हुन्छ । भदौ लागेपछि गाउँ फर्किने तिहारपछि फेरी बेसी जाडोमा न्यानो हुने भएकाले बेसीमा बास । गर्मी सुरु भएपछि गाउँ अनि वर्षायाममा फेरी बेसी । वर्षायाममा छुट्टी हुने भएकाले दुई महिनाजति रोपाईमा व्यस्त हुन्थे । अरु बेलामा घाँस दाउरा गर्न स्वेच्छिक थियो । मन लागे गयो, नलागे कर हुन्नथ्यो । बाल्यकालमा गाउँमा यस्तै ढुंगा हानेर खेल्थे । ‘गुच्चा पनि बजार नजिकका भुराभुरीले मात्र खेल्न पाउँथे,’ उनी भन्दै थिए, ‘हाम्रो गाउँतिर गुच्चा किन्न पाइन्थेन ।’ तर अलि ठूलो भएपछि भलिबल खेलेको उनलाई याद छ ।
२०३० सालमा दूराडाँडाबाट एसएलसी दिनेमा उनी पनि थिए । स्कुल राम्रो भएपनि फस्र्ट डिभिजन कसैले ल्याउन सकेको थिएन । तर त्यही वर्ष उनीसहित तीनजनाले फस्र्ट डिभिजनमा पास गर्दा जिल्लामै हल्लीखल्ली भएको थियो । तर एसएलसी पास भएकै वर्ष कलेज जान पाएनन्, छिमेकी गाउँमा पढाउन थाले । सानैमा घर छाडेर पढ्न गएकाले आफ्नो संस्कृतिका कुरा धेरै थाहा थिएन । ‘मैंले एक वर्ष गाउमा पढाउँदा रोदीघर लगायतका आफना संस्कृति बुझने मौका पाएँ,’ अहिले सम्झिदा उनलाई त्यो एक वर्ष खेर गएन, बरु उपलब्धीमुलक भयो भन्ने लाग्छ । स्कुलमा नाटक गर्ने, कविता गीत रचना गर्ने जस्ता सिर्जनात्मक काममा पनि उत्तिकै सक्रिय थिए । तर उनीसँगै फस्र्ट डिभिजनमा पास भएका दुई साथी कलेज पढ्न सहर गइसकेका थिए । यसैले उनी पनि अर्को वर्ष पढ्न काठमाडौं हान्निए ।
एसएलसी पास भएपछि पहिलोचोटी काठमाडौ आएका उनलाई यो सहर कत्रो भव्य लागेको थियो तर संसारभरिका ठूला सहर घुमेपछि उनलाई अहिले लाग्छ काठमाडौं त सानै पो छ । पढ्नमा अव्वल उनले पुल्चोक इन्जिनियरिङमा नाम निकाले । कलेजमा पनि छात्रवृत्ति भेटाएपछि होस्टेलमा बस्न पाए । त्यतिबेला तत्कालिन सोभियत संघमा इन्जिनियरिङ पढ्ने मौका पाइन्थ्यो । सोभियत संघमा इन्जिनियरिङलाई अर्जुन दृष्टि बनाएर उनी मेहनत गर्न थाले । प्रमाणपत्र पास गरेपछि लामोसाँघु–जिरी सडक निर्माण परियोजनामा एक वर्ष जागिर खाएका थिए, उनले । २० वर्षकै उमेरमा छिमेकी गाउँकी जमुनासँग विहे भयो
विदेश बसे पनि, सम्पत्ती आर्जन गरे पनि फेरी माया त जन्म दिने देशकै लाग्छ । त्यसैले त उनले यसै वर्ष विश्वव्यापी चेन सेराटनसँग काठमाडौंमा पाँच तारे होटल खोल्न सम्झौता गरे, उनको सात अर्ब लगानी हुने यो परियोजना आगामी केही महिनामा सुरु हुनेछ एसएलसी पास भएपछि पहिलोचोटी काठमाडौ आएका उनलाई यो सहर कत्रो भव्य लागेको थियो तर संसारभरिका ठूला सहर घुमेपछि उनलाई अहिले लाग्छ काठमाडौं त सानै पो छ
जागिर निरन्तर गरेको भए उनी सडकको महानिर्देशक÷सचिव पनि हुनसक्थे, तर जागिरको तीन वर्षपछि काठमाडौं आउँदाको एउटा कार्यक्रमले उनको बाटो अन्यत्रै मोडियो, उनले भएको जायजेथा वेचे, एमबिए पढ्न मेलवर्नका लागि उडे
छात्रवृत्ति पाएपछि १९७९ मा उनी तत्कालिन सोभियत संघ पुगेका थिए । पढ्दा पढ्दै दूर्घटनामा खुट्टा भाँच्चिएर १८ महिना अस्पतालमा गुजार्न परेपछि उनलाई इन्जिनियरिङ सिध्याउन ७ वर्षभन्दा बढी लाग्यो । ‘खुट्टा ठिक नभएको देख्दा खुट्टा काटिन्छ कि जस्तो लाग्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘डिप्रेसनपनि भएको थियो ।’ हाइवे इन्जिनियर बनेर १९८७ मा स्वदेश फिरेका उनले दार्चुला–बैतडी सडक परियोजनामा जागिर पाइहाले । सबै कुरा ठिकठाक चलिरहेको थियो । जागिर निरन्तर गरेको भए उनी सडकको महानिर्देशक÷सचिव पनि हुनसक्थे । तर जागिरको तीन वर्षपछि काठमाडौं आउँदाको एउटा कार्यक्रमले उनको बाटो अन्यत्रै मोडियो । एभरेष्ट होटलमा एजुकेशन फेयर हेर्न उनी गएका थिए । अष्ट्रेलियामा पढ्न आकर्षित गर्न फेयर गरिएको थियो । मेलबर्नको ठूलो तस्वीर टाँगिएको थियो । जोडेको जग्गा जमिन बेचेर उनले मेलवर्न जान आवेदन गरे ।
मेलबर्नमा उनी साताको सातै दिन काम गर्थे, कलेजमा पनि नियमित विद्यार्थी थिए । एमबिए गरेपछि अलि राम्रै काम पाए । तैपनि उनी थप कमाईका लागि फलफूल टिप्न टाढासम्म पुग्थे । सन १९९५ मा अष्ट्रेलिया सरकारले त्यहाँ पढेका विद्यार्थीहरुलाई परमानेन्ट रेसिडेन्ट दिने योजना ल्यायो । उनी सजिलै पिआर भइहाले । दिनरात मेहनत गरिरहेका उनले सन २००२ मा बन्द भएको कलेज किनेपछि सफल व्यवसायीको सिंढी उक्लिन थालेको उनी बताउँछन ।
जुन कलेजमा अहिले साढे दुई हजार विद्यार्थी पढ्छन । शिक्षाको व्यवसायबाट आर्जित सम्पत्ति रियलस्टेटमा लगानी गर्न थालेपछि उनले कमाईमा अहिलेको उचाई भेट्टाएका हुन् । विदेश बसे पनि, सम्पत्ती आर्जन गरे पनि फेरी माया त जन्म दिने देशकै लाग्छ । त्यसैले त उनले यसै वर्ष विश्वव्यापी चेन सेराटनसँग काठमाडौंमा पाँच तारे होटल खोल्न सम्झौता गरे, उनको सात अर्ब लगानी हुने यो परियोजना आगामी केही महिनामा सुरु हुनेछ । त्यसबाहेक उनी समाजसेवामा पनि छन्, जहाँबाट उनले देशलाई सम्झिरहेका छन् ।
एनआरएनमा पहिलोपटक चुनाव भएको हो । यसअघिका पाँच कार्यकालमा एनआरएनमा अध्यक्ष सर्वसम्मत हुँदै आएको थियो । पहिलो तीन कार्यकाल उपेन्द्र महत्तो, चौथो कार्यकाल देवमान हिराचन र पाँचौं कार्यकाल जीवा लामिछाने अध्यक्ष भएका थिए ।
छैठौं कार्यकालका लागि अध्यक्षमा पाँच दावेदारी परेका थिए । रामेश्वर शाहा, रामप्रताप थापा र हितमान गुरुङ्गले उम्मेदवारी फिर्ता लिएर घलेका लागि समर्थन गरेका थिए । यो साधरणसभामा पनि एनआरएनमा सर्वसहमतिको प्रयास भएको थियो ।
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् । श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
शेष घले को हुन् ?
श्रीमती जमुनासहित शेष घले अष्ट्रेलियाको दुई सय धनीको सूचीमा, (अष्ट्रेलियाली
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् । श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
मेलवर्न । एक वर्षमा एक करोड अष्ट्रेलियन डलरले सम्पत्ती बढे पनि नेपाली मुलका शेष घले अष्ट्रलियाका दुई सय धनीको सूचीमा चार कदम पछि धकेलिएका छन् । गतवर्ष उनी २५ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर सम्पत्तीसहित सूचीको १७६ औं नम्वरमा थिए । अष्ट्रेलियाको बिजनेश रिभ्यु विक्लीअनुसार यो वर्ष उनीसँग २६ करोड ५० लाख अष्ट्रेलियन डलर (२२ अर्ब ८० करोड नेपाली रुपैयाँ) बराबरको सम्पत्ती छ । उनी यसपटक श्रीमती जमुना गुरुङ्गसहित सूचीको १८० औं र १८१ औं नम्वरमा परेका छन् ।
श्रीमती जमुनासँग शेष घले, तस्वीर: जोस रोवेनस्टोन बिजनेश रिभ्यु विक्ली
५५ वर्षका शेष घले ५१ वर्षकी श्रीमती जमुना गुरुङले अष्टे«लियाको शिक्षा क्षेत्रबाट यो सम्पत्ती तयार पारेका हुन् । गुरुङ्ग दम्पत्तीको एक बच्चा छ । बिजनेश विक्ली रिभ्यु अनुसार नेपालमा जन्मिएकी जमुना अष्टे«लियाका १४ धनी महिलामध्ये एक हुन् । उनी मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजीको प्रवन्ध निर्देशक हुन् भने यो कम्पनीमा उनको श्रीमानसँग संयुक्त लगानी समेत छ ।
लम्जुङ्गबाट अष्ट्रेलिया पुगेका शेष र जमुनाले यो सम्पत्ती मेलवर्नमा उच्च शिक्षा दिएर सिर्जना गरेका हुन्, घलेले पछिल्लो पटक सात अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर नेपालमै शेराटनसँगको साझेदारीमा पाँचताले काठमाडौं शेराटन होटल खोल्ने तयारी गरिरहेका छन् । शिक्षाको व्यापार गर्ने घले र गुरुङ्ग दुई सय धनीमध्ये बसाईसराई गरेर अष्टे«लिया पुग्ने सबैभन्दा कम उमेरका व्याक्ति समेत हुन् । नेपालमा सम्भावना नभेटेपछि अष्ट्रेलिया पुगेका घले दम्पत्तीले त्यहींको पिआर समेत लिएका छन् ।
शिक्षाको व्यापार गरिरहेका घले पछिल्ला केही वर्षदेखि रियलस्टेट व्यापारमा पनि संलग्न छन् भने मेलवर्न इन्ष्ट्च्यिुट अफ टेक्नोलोजी (एमआईटी)को व्यवस्थापन श्रीमती जमुनाले सम्हाल्दै आएकी छन् । उनी पनि मेलवर्नमा भएका कयौं सम्पत्तीकी श्रीमानसँग सहमालिक समेत हुन् । दम्पत्तीसँग संयुक्त रुपमा २६ करोड ५० लाख डलरको सम्पत्ती छ, यो सम्पत्ती ठूला व्यवसायिक घरजग्गा, निजी कलेज र काठमाडौंमा बन्न लागेको होटलको मूल्यांकनबाट तयार गरिएको हो, बिआरडब्लुले आफ्नो अनलाइन संस्करणमा लेखेको छ ।
पछिल्लो वर्षमा घले दम्पत्तीको शिक्षाको व्यापार बढेको छ, कलेज भर्ना हुनेको संख्या आठदेखि १० प्रतिशतसम्म बढेको छ । त्यसैगरी घले दम्पत्तीले मेलवर्नमा रहेको अर्गस भवनलाई चार करोड अष्ट्रेलियन डलर खर्च गरेर एमआईटीको कलेज बनाउँदै छन् । हामीलाई मेलवर्न मनपर्छ, हामी मेलवर्नप्रति क्रेजी पनि छौं, म मेलवर्नमा रहिन भने मलाई ‘होमसिक’ हुन्छ बिआरडब्लु पत्रिकासँग जमुना घलेले ल्यान्सदले स्ट्रिटमा रहेको एमआईटी क्याम्पसमा भनिन् ।
सप्ताहन्तमा हामी यो शहरमा घुम्न मन पराउँछौं, र पुरानो अर्गस भवनलाई माया गर्छौं, यो भवन एमआईटीका लागि खरिद गर्ने योजना हाम्रो थियो, तर ला ट्रोव विश्वविद्यालयले खरिद गरेपछि हामी रनभुल्लमा थियौं, जब यो भवन फेरी बजारमा आयो, हामीले सोच्यौं, हामीले किन नकिन्ने ? शिक्षाको व्यापारमा नाम चम्किए पनि घले र गुरुङसँग मलेवर्नका महत्वपूर्ण व्यवसायिक भवनको स्वामित्व छ, त्यसैगरी सिड्नीको ससेक्समा पनि छ ।
३५ वर्ष अघि विवाह बन्धनमा बाँधिएका घले र गुरुङ नेपालमा हुर्किएइका हुन्, उनीहरुले स्कुल तहको शिक्षा नेपालमै लिए । घलेले सोभियत युनियनमा सडक इन्जिनियरिङ्ग पढ्न छात्रावृत्ती पाएका थिए, उनले त्यहाँ पढेपछि नेपालमा आएर काम गरे, उच्च शिक्षाका लागि उनी फेरी अष्ट्रेलिया पुगे ।
सम्पत्ती सिर्जना गर्नु, व्यापारमा सफल हुनु त्यति सजिलो छैन्, तपाई एउटा पाइलामा गतल हुनु भयो, सबै गयो, घले भन्छन्, सबै कुरा भाग्य र कडा मिहिनेतमा भर पर्छ, सुरुमा कडा मेहनत त्यसपछि भाग्य । घले सन् १९९० मा अष्टे«लिया पुगेको थिए भने श्रीमती जमुना छ महिनापछि दश वर्षे छोरालाई नेपालमै छाडेर सन् १९९१ मा त्यहाँ पुगेका थिइन् ।
यो जोडी त्यहाँ उच्च शिक्षाका लागि पुगेका थिए, स्थायी बसोबास, निजी कलेजको कल्पना उनीहरुसँग थिएन । गुरुङ्ग भन्छिन्, हामी यहाँ बस्नका लागि आएका होइनौं । हामीसँग कुनै उद्देश्य थिएन, घले थप्छन्, हामी यहाँ आयौं उच्च व्यवसायिक उच्च शिक्षा प्राप्त गर्यौं, हामीले व्यापार पढेर मात्र थाहा पाएका हौं ।
सन् १९९५ मा उनीहरुले स्थायी बसोबासका लागि अवसर प्राप्त गरे, कानूनी सल्लाह विना नै उनीहरुले अष्ट्रेलियामा स्थायी बसोबासका लागि आवेदन दिए, दुई महिनामा स्थायी बसोबासको अनुमति प्राप्त भयो, त्यसपछि हामीलाई काम गर्न हक प्राप्त गर्यौं, त्यसपछि सबै परिवर्तन हुन थाल्यो, घलेले भने । घलेले निजी कलेजमा पढाउने जागिर पाए, श्रीमती जमुनाले भने स्वीनबर्नमा मार्केटिङ्ग विषयमा उनले डिग्रि लिइन् ।
सन् १९९० मा अष्टे«लियाका विश्वविद्यालयमा विदेशी विद्यार्थीको ठूलो बजार बन्यो, विश्वविद्यालयले एशियाली मुलुकबाट विद्यार्थी तान्न आफ्ना स्टाफहरु ती देशमा पठाउन थाले, त्यही बेला अष्ट्रेलियाको पहिलो निजी विश्वविद्यालय गोल्ड कोष्ट ठूलो बन्न थाल्यो । अन्तराष्ट्रिय विद्यार्थीको बजार सन् १९९० मा ७० करोड अष्ट्रेलियन डलरबाट अहिले साढे १६ अर्ब डलर पुग्यो ।
भिक्टोरिया विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध लिएको अष्ट्रेलियन एकेडेमीमा घलेले काम सुरु गरे, म साँच्चिकै रोमाञ्चक बनेको थिएँ, मलाई लागेको थियो, दुई÷तीन वर्षमा मैले प्रशस्त अनुभव प्राप्त गर्नेछु र शिक्षासम्वन्धी यस्तै व्यापार गर्नेछु, घलेले भने । तर सन् १९९५ को अन्तिममा कलेज बन्द भयो, घलेले जागिर गुमाए, यसले हामीलाई ठूलो समस्यामा पार्यो, त्यसपछि मैले नयाँ कुरा सिक्न थालें, उनले भने ।
आर्थिक मन्दी अन्तिममा आइसकेको थियो, घले जोडीले आफ्नो योजना तुरुन्तै बदल्यो, हामीले सोच्यौं, हामी किन यो नगर्ने, घलेले भने, मैले व्यापार सुरु गर्न सरकारसँग अनुमति लिने प्रक्रिया सुरु गरें । हामीसँग पैसा थिएन्, तर व्यापार गर्न पुँजीको अभाव कहिल्यै हुँदैन्, तपाईंसँग त्यस विषयमा जानकारी हुनुपर्दछ, र अवसर खोज्नुपर्दछ । तपाईसँग साहस पनि चाहिन्छ, घलेले भने ।
एमआईटीसँग अहिले दुई हजार चार सय विद्यार्थी छन्, अंग्रेजी भाषासहित व्यापार र सूचना प्रविधिमा स्नातक र स्नातोकत्तोर तहका कक्षा सञ्चालन हुन्छन् । कलेजेले बालआर्ट विश्वविद्यालयबाट सम्वन्ध प्राप्त गरेको छ । एमआईटीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृतका रुपमा घलेले क्याम्पसको वित्तीय व्यवस्था हेर्छन् भने प्रवन्ध निर्देशकका हैसियतमा गुरुङ्गले एआईटीको मलेवर्न र सिड्नीको क्याम्पसको व्यवस्थापन हेर्छिन् । उनी यो संस्थाको बजार निर्देशक समेत हुन् ।
सँगै बस्दा र सँगै काम गर्दा जोखिमहरुलाई ग्रहण गर्न सकिन्छ, कुनै कुनै समय म यति व्यस्त हुन्छ दिनभरी म श्रीमानसँग कुराकानी नगरिकनै पनि बिताइदिन्छु, गुरुङले भनिन् । उनी कहिल्यै पनि हिम्मत हार्दिनन्, घलेले श्रीमतीको प्रशंसा गर्दै भने, उनी मलाई सहास दिन्छिन्, धेरैजो म हुँदैन् भन्छु, उनी हुन्छ भन्छिन् । हामी १५÷१६ वर्षदेखि व्यापारमा छौं, ३० वर्षदेखि विवाहमा, हामीले एक अर्कालाई बुझेका छौं ।
नेपालमा होटल
अष्ट्रेलियामा व्यापार, उद्योग गर्न जुन अवस्था छ, त्यो सौहार्दता नेपालमा छैन् । नेपालमा राजनीतिक अवस्था ठीक छैन्, त्यो हामीलाई थाहा छ, घलेले भने, तर हामीले आफ्नो पुरानो घर भुलेका छैनौं । उनीहरु २००७ र २००८ मा नेपाल फर्किए, नेपाल गणतन्त्रात्मक मुलुक भएको छ, उनीहरुले नेपालमा पनि अवसर देखेका छन् । घलेले नेपालमा छ हजार स्क्वायर मिटरको जग्गा किनेका छन्, राजपरिवारको नातेदारबाट किनेको यो जग्गा दरवारको ठीक सामुन्नेमा छ ।
लामो छलफल र सम्झौतापछि शेराटन होलटसँगको साझेदारीमा पाँच तारे होटल खोल्ने तयारी भैरहेको छ । व्यवसायिक भवन बनाउनुभन्दा होटल खोल्दा स्थानीय रोजगारीको सिर्जना हुन्छ भने, विदेशी मुद्राको आर्जन पनि हुन्छ घलेले भने । यो होटलको अन्तिम मूल्य ११ करोड डलर बराबर हुनेछ, यसले विदेशी लगानी आर्कषित पनि गर्नेछ । तपाई एउटा निश्चित स्थानमा पुगेपछि, तपाई आफ्ना घरका लागि केही गर्न चाहनुहुन्छ, हरेक दिन हजारौं नेपालीले नेपाल छाडेका छौं, हामी त्यही घरमा केही सिर्जनात्मक काम गर्न चाहन्छौं, गुरुङ्गले भनिन् ।
यस्तो छ शेष घलेको संघर्षको कथा
धनाढ्य अष्ट्रेलियनको सूचीमा शेष घले यो वर्ष १८० औं स्थानमा छन् । अष्ट्रेलिया सरकारले प्रत्येक वर्ष मार्च–अप्रिलमा ५० मिलियन अष्ट्रेलियन डलरभन्दा बढी सम्पत्ति हुनेको खोजी गरेर सूची सार्वजनिक गर्छ । सरकारी अभिलेखमा लमजुङको नाङी गाउँमा जन्मिएर संघर्ष गर्दै त्यहाँ पुगेका घलेसँग २६५ मिलियन अष्ट्रेलियन डलर (झण्डै २४ अर्ब नेपाली रुपैयाँ) बरावरको सम्पत्ति छ । गत साता मेलवर्नबाट काठमाडौं उत्रिएको बेला उनले आफ्नो संघर्षको कथा सुनाए ।
मेलबर्नको चौकाचौधमा पनि उनले रमाइलो घले वस्ती नाङी बिर्सेका छैनन् । बर्सेनि धनाढ्य अष्ट्रेलियनमा सूचीकृत हुँदा पनि गाउँबेसी, रोपाई, भेंडीगोठका कुरा ताजै छन् । लमजुङको रमाइलो घले वस्तीमा २०१४ सालमा सामान्य किसान परिवारमा उनी जन्मिए ।
दुई छोरामा जेठो उनी, एक दिदी दुई बहिनी । ‘बुवा पात्रोसम्म हेर्न सक्ने साक्षर तर शिक्षामा एकदम सचेत,’ उनी भन्छन्, ‘छोराछोरीलाई पढ्न प्रेरित गर्ने ।’ ४० घर धूरीको सानो गाउँमा रहेको प्राइमरी स्कुलमा ७ वर्षको उमेरमा भर्ना भएका थिए । बज्यै (हजुरआमा) उनलाई डो¥याउदै स्कुल लिएर जान्थिन । बज्यै फर्केपछि उनी फर्किन्थे । ‘बज्यै लट्ठी टेक्दै घरतिर फर्किदा म उहाँले नदेख्ने गरी पछिपछि फर्किरहेको हुन्थें,’ उनी सम्झिन्छन् । एकदिन घरमा यो कुरा थाहा भयो । अब बज्यै, नातिको कक्षा नसिद्धिउन्जेल स्कुलमै धर्ना कस्न थाल्नु भयो । अनि उनको पढ्ने बानी बस्यो । बानी पर्न मात्र गाह्रो भएको थियो, परेपछि उनी पढाईमा रत्तिए । कक्षामा फस्र्ट, सेकेण्ड हुन थाले ।
गाउँको प्राइमरी स्कुलबाट पाँच कक्षा पास गरेपछि मिडिल स्कुल पढ्न टाढा जानुपथ्र्यो । तर सानै भएकाले आमा उनलाई टाढा पठाउन तयार हुनु भएन । तर एक वर्ष घरमै शिक्षक राखेर पढाईलाई निरन्तरता दिइयो । त्यसपछि सात कक्षा पढ्न टाढाको दूराडाँडा जाने भए । दूराडाँडा जान घर छाडेको दिन उनी अहिलेपनि घरीघरी सम्झिन्छन् । ‘कतै नगएको म घर छाडेर टाढा जान पर्दा ग्वाँ–ग्वाँ रोएको थिएँ,’ उनी सम्झिन्छन्, ‘घर देखुन्जेल फर्कि फर्कि हेर्दै दूराडाँडातिर लागियो ।’ घले नै घलेले बनेको उनको गाउँ । आफ्नै भाषा र संस्कृति । बाहुनबहुल मिश्रीत वस्तीको दूराडाँडामा सुरुमा ‘एडजस्ट’ हुन गाह्रो प¥यो उनलाई । दूराडाँडामा उनी भर्ना भएको स्कुल २००९ सालमै हाइस्कुल भइसकेको थियो । गाउँमा एमए पास गरेका एक से एक थिए । उनी नेपाली पनि प्रष्ट बोल्न नजान्ने । ‘विदेश नगएको नेपाली एकैचोटी विकसित देशमा पुगे जस्तो भएको थियो,’ उनी भन्छन् । क्रमशः घुलमिल हुदै गएँ, नेपाली भाषमा पकड दह्रो हुदै गयो । संस्कृति बुझ्दै गएँ । पढाईमा उनी सुरुदेखि नै राम्रा थिए । तर उनीभन्दा अव्वल साथीहरु पनि थिए । तर ति गाउँतिरै हराए÷बरालिए ।
‘तिनको बुवाआमा मेरा जस्तै पढाईमा सचेत भइदिएका भए धेरै उन्नती गर्ने थिए भन्ने उनलाई लाग्छ । दूराडाँडामा शेषसहित ४÷५ जना डेरा लिएर बस्थे । खानको लागि चामल, दाल, नून, तेल घरबाटै आउथ्यो । आफै पकाएर खानुपथ्र्यो । वर्षा, जाडोको छुट्टीमा एकदिन पुरै हिंडेर घर आउँथे । वर्षे छुट्टीमा रोपाईमा सघाउँथे । रोपाई पहाडको गाउँको जीवन शैली अन्यत्रभन्दा फरक खालको हुन्छ । डाँडामा घर हुन्छ, बेसीमा खेती । वर्षा लागेपछि रोपाई गर्न सबैजना खेतमा जान्छन् । गोठमै बसोवास हुन्छ । भदौ लागेपछि गाउँ फर्किने तिहारपछि फेरी बेसी जाडोमा न्यानो हुने भएकाले बेसीमा बास । गर्मी सुरु भएपछि गाउँ अनि वर्षायाममा फेरी बेसी । वर्षायाममा छुट्टी हुने भएकाले दुई महिनाजति रोपाईमा व्यस्त हुन्थे । अरु बेलामा घाँस दाउरा गर्न स्वेच्छिक थियो । मन लागे गयो, नलागे कर हुन्नथ्यो । बाल्यकालमा गाउँमा यस्तै ढुंगा हानेर खेल्थे । ‘गुच्चा पनि बजार नजिकका भुराभुरीले मात्र खेल्न पाउँथे,’ उनी भन्दै थिए, ‘हाम्रो गाउँतिर गुच्चा किन्न पाइन्थेन ।’ तर अलि ठूलो भएपछि भलिबल खेलेको उनलाई याद छ ।
२०३० सालमा दूराडाँडाबाट एसएलसी दिनेमा उनी पनि थिए । स्कुल राम्रो भएपनि फस्र्ट डिभिजन कसैले ल्याउन सकेको थिएन । तर त्यही वर्ष उनीसहित तीनजनाले फस्र्ट डिभिजनमा पास गर्दा जिल्लामै हल्लीखल्ली भएको थियो । तर एसएलसी पास भएकै वर्ष कलेज जान पाएनन्, छिमेकी गाउँमा पढाउन थाले । सानैमा घर छाडेर पढ्न गएकाले आफ्नो संस्कृतिका कुरा धेरै थाहा थिएन । ‘मैंले एक वर्ष गाउमा पढाउँदा रोदीघर लगायतका आफना संस्कृति बुझने मौका पाएँ,’ अहिले सम्झिदा उनलाई त्यो एक वर्ष खेर गएन, बरु उपलब्धीमुलक भयो भन्ने लाग्छ । स्कुलमा नाटक गर्ने, कविता गीत रचना गर्ने जस्ता सिर्जनात्मक काममा पनि उत्तिकै सक्रिय थिए । तर उनीसँगै फस्र्ट डिभिजनमा पास भएका दुई साथी कलेज पढ्न सहर गइसकेका थिए । यसैले उनी पनि अर्को वर्ष पढ्न काठमाडौं हान्निए ।
एसएलसी पास भएपछि पहिलोचोटी काठमाडौ आएका उनलाई यो सहर कत्रो भव्य लागेको थियो तर संसारभरिका ठूला सहर घुमेपछि उनलाई अहिले लाग्छ काठमाडौं त सानै पो छ । पढ्नमा अव्वल उनले पुल्चोक इन्जिनियरिङमा नाम निकाले । कलेजमा पनि छात्रवृत्ति भेटाएपछि होस्टेलमा बस्न पाए । त्यतिबेला तत्कालिन सोभियत संघमा इन्जिनियरिङ पढ्ने मौका पाइन्थ्यो । सोभियत संघमा इन्जिनियरिङलाई अर्जुन दृष्टि बनाएर उनी मेहनत गर्न थाले । प्रमाणपत्र पास गरेपछि लामोसाँघु–जिरी सडक निर्माण परियोजनामा एक वर्ष जागिर खाएका थिए, उनले । २० वर्षकै उमेरमा छिमेकी गाउँकी जमुनासँग विहे भयो
विदेश बसे पनि, सम्पत्ती आर्जन गरे पनि फेरी माया त जन्म दिने देशकै लाग्छ । त्यसैले त उनले यसै वर्ष विश्वव्यापी चेन सेराटनसँग काठमाडौंमा पाँच तारे होटल खोल्न सम्झौता गरे, उनको सात अर्ब लगानी हुने यो परियोजना आगामी केही महिनामा सुरु हुनेछ एसएलसी पास भएपछि पहिलोचोटी काठमाडौ आएका उनलाई यो सहर कत्रो भव्य लागेको थियो तर संसारभरिका ठूला सहर घुमेपछि उनलाई अहिले लाग्छ काठमाडौं त सानै पो छ
जागिर निरन्तर गरेको भए उनी सडकको महानिर्देशक÷सचिव पनि हुनसक्थे, तर जागिरको तीन वर्षपछि काठमाडौं आउँदाको एउटा कार्यक्रमले उनको बाटो अन्यत्रै मोडियो, उनले भएको जायजेथा वेचे, एमबिए पढ्न मेलवर्नका लागि उडे
छात्रवृत्ति पाएपछि १९७९ मा उनी तत्कालिन सोभियत संघ पुगेका थिए । पढ्दा पढ्दै दूर्घटनामा खुट्टा भाँच्चिएर १८ महिना अस्पतालमा गुजार्न परेपछि उनलाई इन्जिनियरिङ सिध्याउन ७ वर्षभन्दा बढी लाग्यो । ‘खुट्टा ठिक नभएको देख्दा खुट्टा काटिन्छ कि जस्तो लाग्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘डिप्रेसनपनि भएको थियो ।’ हाइवे इन्जिनियर बनेर १९८७ मा स्वदेश फिरेका उनले दार्चुला–बैतडी सडक परियोजनामा जागिर पाइहाले । सबै कुरा ठिकठाक चलिरहेको थियो । जागिर निरन्तर गरेको भए उनी सडकको महानिर्देशक÷सचिव पनि हुनसक्थे । तर जागिरको तीन वर्षपछि काठमाडौं आउँदाको एउटा कार्यक्रमले उनको बाटो अन्यत्रै मोडियो । एभरेष्ट होटलमा एजुकेशन फेयर हेर्न उनी गएका थिए । अष्ट्रेलियामा पढ्न आकर्षित गर्न फेयर गरिएको थियो । मेलबर्नको ठूलो तस्वीर टाँगिएको थियो । जोडेको जग्गा जमिन बेचेर उनले मेलवर्न जान आवेदन गरे ।
मेलबर्नमा उनी साताको सातै दिन काम गर्थे, कलेजमा पनि नियमित विद्यार्थी थिए । एमबिए गरेपछि अलि राम्रै काम पाए । तैपनि उनी थप कमाईका लागि फलफूल टिप्न टाढासम्म पुग्थे । सन १९९५ मा अष्ट्रेलिया सरकारले त्यहाँ पढेका विद्यार्थीहरुलाई परमानेन्ट रेसिडेन्ट दिने योजना ल्यायो । उनी सजिलै पिआर भइहाले । दिनरात मेहनत गरिरहेका उनले सन २००२ मा बन्द भएको कलेज किनेपछि सफल व्यवसायीको सिंढी उक्लिन थालेको उनी बताउँछन ।
जुन कलेजमा अहिले साढे दुई हजार विद्यार्थी पढ्छन । शिक्षाको व्यवसायबाट आर्जित सम्पत्ति रियलस्टेटमा लगानी गर्न थालेपछि उनले कमाईमा अहिलेको उचाई भेट्टाएका हुन् । विदेश बसे पनि, सम्पत्ती आर्जन गरे पनि फेरी माया त जन्म दिने देशकै लाग्छ । त्यसैले त उनले यसै वर्ष विश्वव्यापी चेन सेराटनसँग काठमाडौंमा पाँच तारे होटल खोल्न सम्झौता गरे, उनको सात अर्ब लगानी हुने यो परियोजना आगामी केही महिनामा सुरु हुनेछ । त्यसबाहेक उनी समाजसेवामा पनि छन्, जहाँबाट उनले देशलाई सम्झिरहेका छन् ।
No comments:
Post a Comment