इपिएस शीप परिÔण नतिजा १ पुसमा, माघबाट कोरियामा कामदार पठाउने तयारी

मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ, २२ मंसिर
नेपाली कामदारको उत्कृष्ट गन्तब्य दÔिण कोरिया जानकालागि भाÈा परिÔामा सहभागी भई उत्र्रिण हुने उत्कृष्ट परिÔार्थीहरुको शीप परिक्षण गर्नेकाम मंगलबारबाट सकिएको  छ ।  गत अगष्टमा सम्पन्न दÔिण कोरियाली भाÈा परिÔामा उत्कृष्ट परिÔार्थीहरुको शीप परिक्षण गर्नेकाम गत १३ मंसिरबाट सुरु भएको थियो । जसमध्ये उत्पादन र कृÈि Ôेत्रबाट तीन हजार आठसय ९६ जना शीप परिÔणमा सहभागी भएको नेपालस्थित इपिएस कोरिया शाखाले जनाएको छ । इपिएस कोरिया शाखाका प्रमुख डिल्लीराम बास्तोलाले शीप परिÔणमा सहभागी हुनेहरुको नतिजा आगामी  १ पुसमा सार्वजनिक गर्ने तयारी भइरहेको बताए ।  गत मंगलबार शीप परिÔण गर्ने काम  सम्पन्न भएको जानकारी दिँदै उनले आगामी ९ जनवरीसम्ममा रोस्टरमा सबैजनाको नाम  इन्ट्रीगरिसक्ने र त्यसपछि रोस्टरमा सहभागी सबैको नाम कोरिया पुग्ने बताए । उनले एचआरडी कोरियाले सोही अनुरुप पहिलो चरणमा कामदार छनोटको प्रक्रिया थाल्ने बताए । सन् २०१४ को फेब्रुवरीबाट दÔिण कोरिया कामदार पठाउने क्रम सुरु हुने बताउँदै इपिएस शाखाका प्रमुख बास्तोलाले भने, ‘ प्रारम्भिक छनोटकालागि यहाँ आइपुगेका कोरियन विज्ञहरुको सुझाव अहिलेका कामदारको शिपमा अझै केही सुधार्नु राम्रो हुने छ ’। उनले उत्पादनमुलक र कृषि क्षेत्रका कोरियन विज्ञहरुले नेपाली कामदार शारिरीक रुपमा निकै सक्षम भएपनि सम्बन्धीत कामको शिपमा भने केही कमजोर नै देखिएकाले अझै जानुभन्दा पहिले शिप सम्बन्धी ज्ञान दिलाउन जोड दिनुपर्ने सुझाव दिएको बताए ।  
नेपाल र कोरिया सरकारसँग भएको सम्झौता अनुसार भाÈा परिÔामा उत्कृष्ठ हुने इपिएस प्रशिÔार्थीको शीप परिÔण गरी प्राथमिक्ताको आधारमा दÔिण कोरियाको रोजगारीमा पठाउने काम सन् २०११ बट सुरु भएको थियो । शीप परिÔणमा उत्पादनमुलकतर्फबाट दुई हजार सातसय २९ र कृÈिबाट एहकजार एकसय ६७ जना सहभागी भएको इपिएस शाखाले जनाएको छ । सन् २०१४ मा दÔिण कोरियाकालागि नयाँ कामदार लैजान लिइएको भाषा परिÔामा आठ हजार दुईसय उतिण भएका थिए । भाÈा परिÔामा करिव ४७ हजार सातसय ७२ नेपाली सहभागी भएका थिए । शीप परिÔणका लागि उत्पादनतर्फ दुईसय पुर्णाङकमा एकसय ५२ भन्दा माथि र कृÈि र पशुपालन क्षेत्र तर्फ एकसय ४० भन्दा बढी अंक ल्याएका व्यक्ति सहभागी हुन सक्ने इपिएस शाखा कार्यालयले जनाएको छ । अहिलेसम्म वैदेशिक रोजगारीकालागि दÔिण कोरियाको रोजगारी सबैभन्दा उत्कृष्ठ रहेकाले नेपालीको आर्कÈण पनि निकै रहेको छ । हाल दÔिण कोरियामा पुगेका इपिएस कामदारले मासिक करिव एकलाख रुपैयाँ कमाउछन् ।  यो रकम अन्य रोजगारी गन्तव्यमुलुकहरु मलेसिया, कतार, साउदी अरब, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) र कुवेत भन्दा चार गुण बढी पारिश्रमिक हो । दÔिण कोरियामा यि  मुलुकहरुमा भन्दा कामदार सुरक्षा एवं  हक अधिकारको स्थिती पनि निकै राम्रो भएको बताईएको छ । वैद्यानिक रुपमा इपिएस मार्फत नेपाली कामदार पठाउने काम सन् २००८ बाट सुरु भएको हो । त्यसबेला करिव ३२ हजार नेपालीले भासा परिÔा दिएका थिए ।  सन् २०११ मा सो संख्या बढेर ५१ हजार पुगेको थियो । इपिएसबाट कोरिया जाने नेपाली कामदारको संख्या अहिलेसम्म करिब १८ हजार रहेको बताईएको छ ।  
कोरियामा कामको समय घटने
काठमाडौ÷रास– दÔिण कोरिया सरकारले काम गर्ने समय अन्तराष्ट्रिय स्तरको बनाउने कदम अन्र्तगत हालको समय घटाउने निर्णय गरेको छ । अहिले सातामा ६८ कार्य घन्टा रहेकोमा सन् २०१६ बाट सातामा ५२ घन्टा बनाइने बताईएको छ ।जसका कारण शैÔिक बेरोजगार रहेका १२ प्रतिशत कोरियालीलाई रोजगारी सिर्जना गर्न सहयोग हुने छ । सन् २०१० मा गरिएको एक अध्ययनमा दÔिण कोरियामा श्रमिकले वार्Èिक दुईहजार नौसय १३ घन्टा काम गरेको पाइएको थियो । दÔिण कोरियाको कार्यघन्टा दÔिणपुर्वी एशियाली देशको भन्दा चारसय घन्टा बढी हो । यस्तै पश्चिमी देशको भन्दा एक हजार घन्टा बढी हो । अमेरिका लगायत युरोपेली देशमा वार्Èिक कार्य घन्टा करिव एक हजार नौ सय रहेको छ । 
कार्यस्थलमा पीडादायी भएको कामदारको गुनासोकाठमाण्डौ÷रास– वैदेशिक रोजगारीकालागि कोरियाको रोजगारी निकै आकर्Èक मानिए पनि अहिले दक्षिण कोरियामा काम गर्न इपिएस मार्फत पुगेका नेपाली कामदार त्यहाँको कामप्रति अझै पुर्ण रुपमा सन्तुष्ट छैनन्। वैदेशिक रोजगारीकालागि कोरिया पुग्नेहरुले नेपालमा सोचेजस्तो त्यहाँको काम सहज नरहेको बताएका छन् । हालै नेपाली दुतावास कोरियामा आयोजित कार्यक्रममा सहभागी कामदारहरुले कोरियाली रोजगारदाता कम्पनीका मालिकहरुले कामका बेला रिसाएर गाली गर्ने गरेको गुनासो गरेका छन् । उनीहरुले कोरियाली मालिकलाई नेपाली संस्कृतिको बारेमा केही पनि जानकारी दिनुपर्ने, स्वास्थ्य समस्या हु“दा भाÈागत समस्याका कारण नेपाली डाक्टरको व्यवस्था गर्नुपर्ने, नेपालमा कोरियन भाÈा संस्कृतिको बारेमा दिइने अभिमुखिकरण तालिम अवधिलाई बढाउनुपर्ने लगायत कार्यस्थलमा आइपर्ने विविध समस्या समाधानका उपाए खोज्न समेत  माग गरेका छन् । घर परिवारबाट बिछोडिँदाको पिडा, फरक वातावरण, भाÈा नजानेका कारण डर मानेर काम गर्नु पर्ने वाध्यता , उसले भनेजस्तै काम गर्दा पनि मालिक रिसाएर जथावाभी भन्दा सहनुपर्ने, काम गराउने व्यक्तिको दुव्र्यवहार एवं दिन र राती काम गर्नुपर्ने जस्ता कारणहरुले डिप्रेसन हुने समस्या दिनानुदिन बढी रहेको त्यहाँ कार्यरत नेपाली कामदारहरुले बताएका छन् । उनीहरुले कोरियामा कार्यरत अधिकांश कामदारलाई डिप्रेसन भएर एकान्तमा बस्न रुचाउने, धेरै मदिरा सेवन गर्ने, रिसाउने, झर्किने जस्ता लÔणहरु देखिने र अन्त्यमा आत्महत्या गर्न पुग्ने समेत जानकारी गराएका छन् । 
कात्तिकमा ३२ हजार कामदार  विदेसिए
पुनः जानेहरुको संख्या १४ हजार नाग्यो 
मधुजंग पाण्डे÷राजधानी
काठमाडौ, २२ मंसिर 
स्वदेशमा रोजगारी नपाएपछि वैदेशिक रोजगारीमा जाने क्रम दैनिक रुपमा बढिरहेको छ ।  भर्खरै वितेको कात्तिक महिनामा मात्र करिब ३२ हजार कामदार वैदेशिक रोजगारीकालागि विभिन्न मुलुकतर्फ हानिएका छन । लामो समयदेखि जारी राजनीतिक संक्रमण र स्वदेशमा उद्योग धन्दा नफस्टाएका कारण अहिले दैनिक वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्या बढीरहेको हो ।
वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार गत कात्तिक महिनामा कुल ३१ हजार ९ सय ४९ जना कामदार  अन्तिम स्वीकृति लिएर विदेसिएका छन । यसैगरी, सोही अवधीमा १४ हजार ४ सय ९३ नेपाली पुनः वैदेशिक रोजगारीमा फर्किएका छन् । जसमध्ये अझै छिमेकी मुलुक भारतको बाटोहुँदै अवैध ढंगले विदेशीएकाहरुको संख्या  ५ हजार तीनसय ७३ रहेएका छन् । यी सबै जोड्दा गत महिना मात्र कामकै लागि वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरुको संख्या ५१ हजार चारसय १५ रहेको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ ।
विभागको तथ्यांक अनुसार, गत कात्तिक महिनामा सबैभन्दा बढी १२ हजार ४६ जना कामदार एसियाली मुलुक मलेसिया तर्फ गएका छन् । त्यसपछि कतार पा“चहजार ६ सय ९१, साउदी अरब चारहजार ९ सय ८३, संयुक्त अरब इमिरेट्स ( युएई) चारहजार ३१ जना र कुवेत तर्फ एकहजार ६ सय २२ जना  वैदेशिक रोजगारीकालागि गएका छन् । यसवर्ष खाडी मुलुकहरु र मलेसिया बाहेक अन्य मुलुकमा जाने कामदारको संख्या भने निकै न्युन भएको विभागले जनाएको छ ।
यसैगरि, गत कात्तिमा वैदेशिक रोजगारीमा जाने महिलाको संख्या करिव एकहजार ६ सय ४५ जना रहेको छ । गत वर्È भदौमा सरकारले महिला कामदारकालागि लागु गरेको उमेरको ३० वर्Èे हदबन्दीले पनि अहिले खाडी मुलुकहरुमा जाने घरेलु श्रमिकको संख्या केही घटेको देखिएपनि  सो  मापदण्डले सरकार लक्षित मुख्य गन्तव्य राष्ट्रहरुमा भने महिला कामदारको  संख्या उत्साहजनक रुपमा नै बढेको विभागले जानकारी दिएको छ ।
विभागको तथ्याङक अनुसार कुवेतमा सात सय ५२, मलेसियामा पा“चसय दुई, संयुक्त अरब इमिरेट्स ( युएई) मा चारसय १८ र साउदी अरबमा ८५ जना महिला कामदारले अन्तिम श्रम स्वीकृति लिएर गएका छन् । यसअघि, प्रमुख गन्तव्यमा जाने महिलाको संख्या निकै न्युन हुने गर्दथ्र्यो । अझै पनि दैनिक ३०÷४० जना महिला छिमेकी बाटोहुँदै अवैध रुपमा खाडी मुलुकहरुमा पुगिरहेका छन् ।
विभागले वैदेशिक रोजगारीमा जोखिमपूर्ण मानिएको व्यत्तिगत श्रम स्विकृति विगत तीन महिनामा बढेको नै देखाएको छ । उसले भदौमा व्यत्तिगत श्रम स्वीकृतिबाट विदेशीनेको संख्या तीन हजार ८ सय ३२ रहेकोमा कात्तिमा सो संख्या बढेर कुल पा“च हजार तीन सय ७३ पुगेको बताएको छ । वैदेशिक रोजगारीमा जाने मध्ये संस्थागत रुपमा जानेहरु भन्दा व्यक्तिगत भिसामा जाने बढी जोखिममा परिरहेकाले सरकारले अहिले व्यक्तिगत जाने कार्यलाई नियन्त्रण गर्ने प्रयास गरिरहेको छ । अझै सरकारी सो प्रयास पुर्ण रुपमा प्रभावकारी भएको छैन ।  सरकारी सोही अभियानमा साथ दिन  श्रम विज्ञ डा. गणेश गुरुङको संयोजकत्वमा गठित वैदेशिक रोजगार सुधार कार्यदलले व्यत्तिगत श्रम स्विकृतिमा जाने कार्यलाई निकै कडाइ गर्न सुझाव दिएको थियो । त्यसको पालना आर्थिक वर्È २०६९÷०७० मा भएपनि चालु आर्थिक वर्षका वितेका ५ महिनादेखि व्यत्तिगत श्रम स्वीकृति लिनेहरुको संख्या घट्नुको साटो थप बढीरहेको छ । अधिकांश महिला व्यत्तिगत श्रम स्वीकृतिबाट विदेश जाने र जोखिमा परेको घटना दैनिक जसो सार्वजनिक भईरहेकाले सरकारले व्यक्तिगत रुपमा जाने कार्यलाई पुर्ण रुपमा नै बन्देज लगाउने प्रयास गरेको हो ।  तर, अझै सरकारी सो प्रयास प्रभावकारी देखिएको छैन ।
अहिलेसम्म नेपाली कामदारका लागि उत्कृष्ठ मानिएको गन्तव्य मुलुक दÔिण कोरियामा एकसय ८ जनाले मात्र रोजगारी पाउन सफल भएका छन् । यसैगरि, सन् २०१० देखि बन्द रहेको इजरायलमा करिव एकसय नेपाली महिला व्यक्तिगत प्रयासबाट गएका छन् । इजरायल जाने पुरुÈको संख्या २५ जना रहेको छ । विगत चार महिनाको पुर्व स्वीकृतिलाई केलाएर हेर्दा आगामी महिनामा वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या निकै बढने अनुमान गर्न सकिन्छ । गत साउनपछि करिव दुईलाख कामदारका मागपत्रको पुर्व स्वीकृति दिइएको पनि विभागले जानकारी दिएको छ । 

 वैदेशिक रोजगारीमा भ्रष्टाचार प्रकरण
 को– को परे अख्तियारको फन्दामा ? 
२५ अधिकृत, १७ नासु, ३ खरिदार, ७ व्यवसायी,  १२ बिचौलिया 
राजधानी समाचारदाता
काठमाडौ, २२ मंसिर 
अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारलाई झुक्याई अनावस्यक सास्ती दिएर ठगी गरेको अभियोगमा पक्राउ गरि विÈेश अदालतमा मुद्दा दायर गरेका ६४ जनामा सबैभन्दा धेरै कर्मचारी छन ।  जसमा वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक रमेश मैनाली सहित ४५ जना कर्मचारी, ७ जना वैदेशिक रोजगार व्यवसायी र १२ जना बिचौलिया रहेका छन्।  त्यसबेला विभागका कार्यरत ४५ जना कर्मचारीमध्ये २५ जना अधिकृत, १७ जना नायब सुब्बा र ३ जना खरिदार सो भ्रष्टाचार प्रक्रणरणमा मुछिएको अख्तियारले जनाएको छ् । गत ३ भदौमा अख्तियारले वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक रमेश मैनाली सहित १८ जना र त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलस्थित अध्यागमन कार्यालयका कमचारी सहित ६४ जना लाई सोही अभियोगमा कार्यस्थलबाटै पक्राउ गरेको थियो । अख्तियारले गत मंगलबार वैदेशिक रोजगारीमाजाने गाउँका निमुखा सर्बसाधारणलाई अनावस्यक दुःख दिई झुक्याएर सेटिङ मिलाई घुस लिएको अभियोगमा समलग्न यि कर्मचारीहरु विरुद्ध विगो असुलको माग सहित विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको हो । अख्तियारले गत मंगलबार सेटिङ मिलाएर वैदेशिक राजगारीकालागि विभिन्न मुलुक जाने कामदारलाई झुक्याएर घुस लिएको अभियोगमा प्रकाउ गरेका वैदेशिक रोजगार विभाग, अध्यागमनका कर्मचारी, केही मेनपावर र विचौलिया समेत गरि ६४ जना विरुद्ध विगो स्वरुप ३४ लाख ३९ हजार ५ सय रुपैयाँ असुल माग गर्दै विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको थियो ।  बिचौलियालाई समेत विशेष अदालतमा मुद्दा हाल्ने काम अख्तियारको  यो पहिलो पटक हो ।
वैैदेशिक रोजगारीको Ôेत्रमा चरम ठगी एवं भ्रष्टाचार भईरहेको  जनगुनासोका आधारमा अख्तियारले यस्तो कारवाहीको प्रक्रिया अघि बढाएको जनाएको छ ।  यसअघि आयोगले लिएको बयानमा सो अभियोगमा समलग्नहरुले भ्रष्टाचार गरेको पुष्टि भएपछि ६४ जना विरुद्ध विगो स्वरुप ३४ लाख ३९ हजार ५ सय रुपैयाँ असुल माग गर्दै विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको अख्तियारले बताएको छ ।
अख्तियारले विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेका अधिकृतहरुवैदेशिक रोजगार विभाग अन्तिम श्रम स्वीकृति शाखाका निर्देशक एवं शाखा अधिकृत रमेशप्रसाद मैनाली, अन्य अधिकृतहरु अजिता शर्मा, निर्मला न्यौपाने, मञ्जु शर्मा सुवेदी, दिपक प्रसाद खतिवडा, विभागककै कम्यूटर अधिकृत हिराध्वज कार्की, त्रिभूवन अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल श्रम कÔमा कार्यरत वैदेशिक रोजगार विभागका अधिृकतहरु ज्ञानेन्द्र शर्मा, पवित्र कु“वर, मुत्ति खनाल, गंगाबहादुर भुजेल, अध्यागमन कार्यालय अधिकृतहरु डिल्लीराज भट्टराई, गोपी प्रसाद पौडेल, रामचन्द्र खतिवडा, कमलबहादुर कार्की, बिजयबहादुर समैमगर, दिवाकर शर्मा, रामकृष्ण पराजुली, नरबहादुर बि.क., बाबुहरी पन्थी, कार्गोग्राफर अधिकृत रामचन्द्र कार्की,, भोजबहादुर ए.डी., वैदेशिक रोजगार विभाग श्रम कÔ विमानस्थमा कार्यरत अधिकृतहरु रिद्धिप्रकाश सिटौला, डिल्लीराम पौडेल, कृष्णप्रसाद सिग्देल रहेका छन ।
नायब सुब्बाहरु
वैैदेशिक रोजगार विभागका नायब सुब्बा तप्तकुमार ( पप्पु ) शाह (कम्पूटर अपरेटर), रामप्रसाद पोखरेल, सन्तोस सुवेदी, चन्द्रहरी लुईटेल, अरबीक भाÈा अनुवादक अब्दुल्लाह मस्तुत, रजाह उल्लाह, रमेशकुमार अधिकारी, योगेन्द्रकुमार अधिकारी, शंकर कार्की, बरिष्ठ अध्यागमन सहायक रामकुमार ओझा, जयबहादुर सिंह, चिरञ्जीबी अधिकारी, नबराज कोइराला, सञ्जय नेपाल, रुद्र मरासेनी, कोÈराज भट्टराई, अध्यागम विभाग कालिकास्थानका नासु प्रह्लाद लामिछाने रहेका छन । यसैगरी अध्यागमन विभागका खरिदारहरु केशब बञ्जरा, कृष्ण प्रसाद र माधव भट्टराई विरुद्ध पनि अख्तियारले विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको छ ।
 व्यवसायीहरुसाम्ना इन्टरनेसनल सर्भिसका सञ्चालक मोहमद मुस्ताफिया, श्रम प्रतिनिधि सुवास कुमार मैनाली, प्रोग्रेसिभ प्लेसमेट सर्भिसका सञ्चालक श्याम प्रसाद श्रेष्ठ, एड्भान्स रिक्यूमेन्ट सर्भिसका मार्केटिङ मेनेजर हर्कबहादुर लिम्बू, जेएचपी ओभरसिज इम्प्लोईमेन्टका सञ्चालक बुद्धिबहादुर तिवारी, आकृति रिक्वीटिङ्ग प्रालिका सञ्चालक टलबहादुर पौडेल र श्रमिक ओरिन्टेसनका सञ्चालक सरोजकुमार मैनाली रहेका ।
बिचौलीयाहरु
वैदेशिक रोजगार परामर्श सेवा केन्द्र प्रा.लि. सिनामंगलका सञ्चालक नारायणप्रसाद पौडेल, याकुक टुर्स एण्ड ट्राभल्सका सञ्चालक शेख जफेर अलाम, गोरेटो टुर्स एण्ड ट्राभल्सका प्रतिनिधि राजीबकुमार पञ्जीयार, सोही ट्राभल्सकी सञ्चालीका सोभिता रानाभाट, अभिसेक ट्राभल एण्ड टुर्सका सञ्चालक अशोककुमार श्रेष्ठ, सुरेस ट्राभल्स एण्ड टुर्सका सञ्चालक सुरेस कुमार महतो, आयुष ट्राभल्स एण्ड टुर्सका सञ्चालक शिवशंकर शाह, एलपी ट्राभल्स एण्ड टुर्सका सञ्चालक लालबाबु पाण्डे रहेका छन । यसैगरी बैदेशिक रोजगार विभागमा लेखापढी गर्ने शिवप्रसाद रेग्मी, कोटेश्वर बस्ने खासा व्यापारी सुरेसकुमार श्रेष्ठ, राजधानीको महावौद्धमा पसल गर्दै आएका अनामनगर निवासी सुमन दाहाल, ललितपुर थसिखेलका अरुणकुमार कायस्थ रहेका छन ।